Βυζίτσα

Σκάλες

Πέτρινα σκαλοπάτια – βάση ξύλινης σκάλας που οδηγεί από το ισόγειο στον πρώτο όροφο, Ψυχουλέικο αρχοντικό- Σαντίκος Κομμάτι ξύλινης σκάλας που οδηγεί από ισόγειο σε πρώτο όροφο, Ψυχουλέικο αρχοντικό- Σαντίκος ,ΒυζίτσαΜοννόριχτη απλή σκάλα που οδηγεί από τον πρώτο όροφο στον δεύτερο , Ψυχουλέικο αρχοντικό- Σαντίκος , Βυζίτσα Ημικυκλικά πέτρινα σκαλοπάτια που οδηγούν στην είσοδο – Ψυχουλέικο αρχοντικό- Σαντίκος , Βυζίτσα Ημικυκλικά πέτρινα σκαλοπάτια που οδηγούν στην είσοδο- Τσαρδινέικο Σκάλα με σφηνοειδή σκαλοπάτια- αρχοντικό Γεωργίου –(Μπλάνας- Κωσταντινίδης) Βυζίτσα (χωριστικέ σε αδερφομοίρια )Σκάλα με σφηνοειδή σκαλοπάτια – όψιμο νεοκλασικό πέτρινο κτίριο, σύγχρονη σκάλα αρχοντικό του Σγαρδώνη, ΒυζίτσαΛεπτομέρεια σκάλας-Ξενώνας Δήμου

ΠΕΤΡΙΝΕΣ ΚΑΙ ΞΥΛΙΝΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΚΑΛΕΣ

 Για να ανέβει κανείς στον 1ο όροφο των πηλιορείτικων σπιτιών  περνάει πρώτα οπωσδήποτε από κάποιες μικρές πέτρινες σκάλες ,ή καλύτερα σκαλοπάτια. Είναι τα μόνα στοιχεία ανόδου  που έρχονται σε επαφή  με το φυσικό έδαφος ή με τις λίθινες επιστρώσεις του ισογείου. Αυτά τα πέτρινα σκαλιά αποτελούν τη βάση της ξύλινης σκάλας που οδηγεί από το ισόγειο στον 1ο όροφο.

Οι απότομες μονόρριχτες απλές σκάλες οδηγούσαν συνήθως από τον 1ο στον 2ο όροφο .Εφαρμόζονται με κλίση  όχι λιγότερη από 45ο ,ως τα μέσα του 19ου αι. Την απλοϊκότητα και την πρωτόγονη αντιμετώπιση του σχεδιασμού και της κατασκευής που χαρακτηρίζει αυτές τις πρώιμες και φτωχικές σκάλες  φανερώνει και η συχνή απουσία πλατύσκαλου στην απόληξή τους. Η σκάλα συχνά τερματίζει πάνω στον τοίχο δυσκολεύοντας την προσπέλαση.

Η έξοδος το τελευταίο πάτωμα αποτελεί την πιο φωτισμένη κατασκευή τόσο με τη θέση της στην κάτοψη όσο και την επεξεργασία των λεπτομερειών της διακόσμησης και του εξοπλισμού της. Στην κάτοψη ενώ στα κατώτερα πατώματα η σκάλα ακουμπά πάντα σε έναν πέτρινο τοίχο, εξωτερικός ή μεσότοιχο , στο τελευταίο πάτωμα συνήθως βγαίνει σε  μία περίπου κεντρική θέση του «δοξάτου». Αυτό οφείλεται στο ότι ο χώρος τελευταίου ορόφου επεκτείνεται προς τα έξω με τους προβόλους, αποκτώντας  διαστάσεις και χρήση τέτοιες , ώστε μία σκάλα στη μέση του γίνεται μάλλον ευχάριστη και μεγαλοπρεπή παρά ενοχλητική.

ΠΕΤΡΙΝΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΚΑΛΕΣ

Μια συνηθισμένη μορφή των σκαλοπατιών που οδηγούν στην είσοδο είναι η ημικυκλική .Έξω από το κατώφλι σχηματίζεται ένα πλατύσκαλο πεταλοειδές , που το τριγυρίζουν ομόκεντρα σκάλα διευκολύνοντας την ανάβαση από όλες τις κατευθύνσεις. Η μορφή αυτή που έχει και κάποιο μνημειακό ύφος ,χρησιμοποιήθηκε συνέχεια τουλάχιστον επί έναν αιώνα. Τη συναντά κανείς στα νεώτερης μορφολογίας  αρχοντικά του όψιμου 19ου αι.

ΞΥΛΙΝΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΚΑΛΕΣ

Οι ξύλινες σκάλες σήμερα στο Πήλιο είναι μόνο εσωτερικές. Δεν σώζεται κάποια εξωτερική ,από εκείνες που οδηγούσαν στις υπερυψωμένες εισόδους των παλιών πυργόσπιτων  του 17ου και 18ου αι. Σώζονται , όμως , σε αρκετές περιπτώσεις οι πέτρινες βάσεις του ή ίχνη από τις κατασκευές στήριξης τους.

ΓΥΡΙΣΤΕΣ ΣΚΑΛΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ

Όπου κανείς συναντήσει λοξά ή σφηνοειδή   σκαλοπάτια πρέπει αμέσως να υποπτευθεί ότι πρόκειται για νεότερη μετατροπή και να αναζητήσει άλλου την αυθεντική χάραξη της σκάλας. Οι ελικοειδείς σκάλες αξιοποιήθηκαν στο Πήλιο παρά μόνον από τα τέλη του 19ου αι. και μετά. Αυτές οι νεότερες γυριστές σκάλες κατασκευάζονται στα σπίτια που μιμούνται κλασσικές ή νεοκλασικές μορφές .Τοποθετούνται στο βάθος ενός στενόμακρου εγκάρσιου χώλ ,φτιάχνονται στο ξυλουργείο και έρχονται στην οικοδομή έτοιμες. Η μόδα της έφερε και σε σπίτια που υπέστησαν μετατροπές , ιδίως σε σπίτια πού χωρίστηκαν αργότερα σε «αδερφομοίρια» . Το υλικό τους είναι πεύκο. Ακόμα, ο χώρος για μια τέτοια σκάλα  έπρεπε να είναι μεγάλος, και συμμετρικός , δινόταν γι΄ αυτό το σκοπό η κρεβάτα του σπιτιού που τόνιζε τον άξονα συμμετρίας του.

Βιβλιογραφία-Πηγές: Ιωάννης Κίζης (2007), Πηλιορείτικη Οικοδομία , Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς