Καστανίτσα (Α)

Φούρνοι

Φούρνος στη ΜάναΦούρνος στον Γαλατά

 Στην Καστάνιτσα, σε όσα σπίτια διέθεταν αυλή, τοποθετούσαν εκεί πολλές από τις βοηθητικές λειτουργίες της οικίας. Σε πολλές περιπτώσεις ο φούρνος, η τουαλέτα και το κοτέτσι στεγάζονταν ταυτόχρονα στο ίδιο κτίσμα. 

 Ο φούρνος ήταν χτισμένος σε βάση συνήθως σχεδόν τετράγωνη, με την τεχνική της θολοδομίας. Ο θόλος γινόταν με θολίτες, πέτρες δηλαδή μικρού μεγέθους και λαξευμένες σε σχήμα σφήνας, που συγκολλούνταν μεταξύ τους με αργιλική χωματολάσπη. Μπροστά άφηναν ένα άνοιγμα, το "στόμα" του φούρνου, και σε κάποιο σημείο, συνήθως μπροστά ή στο πλάι, άνοιγαν μια οπή, το "αυτί". Αυτό χρησίμευε για να "τραβάει" τον αέρα  και τον καπνό και να δυναμώνει τη φωτιά όσο ο φούρνος έκαιγε και το έκλειναν με ένα βρεγμένο πανί ή με κάποια λαξευμένη κατάλληλα πέτρα όταν φούρνιζαν για να διατηρείται η ζέστη στο εσωτερικό. Το στόμα του φούρνου καλυπτόταν με ένα κομμάτι λαμαρίνας κατάλληλα κομμένο ή με ξύλινες σανίδες ανάλογα διαμορφωμένες. Μπροστά από αυτό υπήρχε πάγκος λίθινος μικρού πλάτους. 

 Κάτω από τον φούρνο υπήρχε το κοτέτσι. Η τοποθέτηση γινόταν όχι μόνο για οικονομία χώρου, αλλά και για τα ίδια τα ζώα. Τη μέρα, οπότε ο φούρνος ήταν σε χρήση και ανέπτυσσε υψηλές θερμοκρασίες, οι κότες ήταν ελεύθερες στην αυλή, ενώ τη νύχτα, που ο φούρνος είχε σβήσει, επέστρεφαν στο εσωτερικό και εκμεταλλεύονταν τη θερμότητα που εξέπεμπαν τα υλικά της κατασκευής.

 Η τουαλέτα, η οποία τα παλαιότερα χρόνια χτιζόταν εκτός του σπιτιού για λόγους υγιεινής, βρισκόταν πολλές φορές δίπλα από τον φούρνο. Ήταν ένας ορθογώνιος ή τετράγωνος χώρος με ένα παράθυρο σε έναν από τους ελεύθερους τοίχους.