Ιστορικά Στοιχεία

 Η Καστάνιτσα είναι ένα από τα αρχαιότερα υπάρχοντα ορεινά Κυνουριακά χωριά του Πάρνωνα και σύμφωνα πάντα με τα γραπτά κείμενα και το αρχαιότερο Τσακωνοχώρι. Για τους Τσάκωνες πρώτος κάνει λόγο τον 9ο αιώνα μ.Χ. ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κων/νος ο Πορφυρογέννητος. Περί το 1000 μ.Χ. οι Τσάκωνες που απέμειναν από τις μεγάλες επιδρομές των Σλάβων άρχισαν το ειρηνικό τους έργο, απαραίτητο για την επιβίωσή τους. Λίγα χρόνια αργότερα - το έτος 1293 μ.Χ.- κάνει την επίσημη γραπτή του εμφάνισή του το πρώτο Τσακωνοχώρι, η Καστάνιτσα.

 Οι Καστανιτσιώτικες παραδόσεις αναφέρουν πως το χωριό προήλθε από την συνένωση δύο οικισμών, του Πενταλώνα και του Μπεζενίκου, τα ερείπια του οποίου διατηρούνται και σήμερα στην περιοχή της Κοντολινάς. Η μεταστέγαση των δύο αυτών οικισμών πιστεύεται πως έγινε πριν την Φραγκοκρατία (1204), στην σημερινή τοποθεσία , που για την εποχή εκείνη ήταν πέρασμα στρατηγικής σημασίας που ένωνε την Αργολίδα με την Λακωνία. Γι΄ αυτόν ακριβώς τον λόγο και οι Βυζαντινοί έχτισαν στην κορυφή του μικρού λόφου του χωριού Πύργο, που είχε τον έλεγχο του περάσματος. Την ίδια μάλιστα εποχή πρέπει να είχε χτιστεί και το κάστρο της Κουτουπούς, τα ερείπια του οποίου υπάρχουν και σήμερα στην ομώνυμη τοποθεσία.

 Η ιστορική πορεία της Καστάνιτσας δεν διακόπηκε τους επόμενους αιώνες και αυτό ακριβώς το μαρτυρούν τα κείμενα  των βυζαντινών και μέχρι την άλωση της Πόλης το 1453, ο Γάλλος περιηγητής Βιλουαζόν που γράφει μεταξύ άλλων το 1788 πως : "το χωριό έχει 400 σπίτια" όσο και ο Άγγλος περιηγητής Μαρτίνος Ληκ που το 1806 ανέφερε ότι η Καστάνιτσα "ήταν μια φορά πόλη μεγάλου ενδιαφέροντος". Στο απελευθερωτικό  ξεσηκωμό του γένους σύσσωμο το χωριό παίρνει μέρος και μεγάλες ομάδες Καστανιτσιωτών πολεμούν σε όλες τις σημαντικές, μάχες. Στις 27 Ιουλίου του 1826 οι Καστανιτσιώτες έδωσαν το μεγάλο τους αγώνα από τον Πύργο και τους γύρω λόφους κατά των επιδρομέων Τουρκοαιγυπτίων και τους τσάκισαν σώζοντας την Καστάνιτσα και τους κατοίκους από βέβαιο αφανισμό. Η προσφορά των κατοίκων για την ελευθερία συνεχίστηκε αδιάκοπα σε όλους τους εθνικούς αγώνες. Τόσο πριν όσο και μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας  το 1821 οι Καστανιτσιώτες είχαν  μαζικές  μεταναστεύσεις τόσο προς τις Σπέτσες όσο και προς τα Παράλια του Ευξείνου Πόντου όπου αρκετοί δημιούργησαν μεγάλες περιουσίες και βοήθησαν το αγαπημένο τους χωριό. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν αυτό του Ηλία Μάνεση που το 1810 δώρισε  από την Οδησσό της τότε Ρώσικης Αυτοκρατορίας  ολόκληρο το ξύλινο τέμπλο της  Εκκλησίας της Μεταμόρφωσης. Μάλιστα φρόντισε για την μεταφορά του και για  την  τοποθέτησή του στον Πολιούχο Ιερό Ναό του χωριού. Αξίζει αν σημειώσουμε ότι στις Σπέτσες  στις αρχές του 19ου αιώνα υπήρχε μεγάλη παροικία Καστανιτσιωτών και αυτό αποδεικνύεται και από τα αρχεία του Δήμου Σπετσών. Πιο ονομαστοί από όλους είναι ο μεγάλη οικογένεια των Στρατήγηδων   με επιφανέστερο όλων των  ποιητή Γεώργιο Στρατήγης που έγραψε  και  στα Τσακώνικα το  ηθογράφημα  ΄΄Α  ΤΣΟΥΡΑΝΑ΄΄.