Λάστα

Β Οικία Παπαζαφείρη

Χάρτης Κλειδί1. Βορειοδυτική άποψη2. Βόρεια όψη3. Ανατολική όψη 4. Θύρα ανατολικής όψης (με αρνητική μείωση)4. Εξώστης νότιας όψης5. Δυτική όψη
Το κτίσμα βρίσκεται στη δυτική άκρη του οικισμού και σε ‘στρατηγική’ θέση, καθώς τοποθετείται στην είσοδο του, σε εποπτική θέση και ως προς το δρόμο αλλά και ως προς το υπόλοιπο του οικισμού. Από τη θέση του και τη μορφολογία του συμπεραίνουμε πως η οικογένεια Παπαζαφείρη ήταν μία από τις πιο ευκατάστατες οικονομικά. Από μαρτυρίες των ντόπιων, ήταν οικογένεια καπεταναίων με μεγάλη συμμετοχή στην επανάσταση του 1821, όπως και στην οικονομική της ενίσχυση. Τα προαναφερθέντα επιβεβαιώνονται και από αρχειακό υλικό της εποχής.
Το κτίσμα το οποίο έχει ΒΑ προσανατολισμό, αναπτύσ-σεται σε δυο επίπεδα - ισόγειο και όροφο - με το αρχικό κτίσμα να είναι κατά προσέγγιση τετραγωνικό σε κάτοψη (7.80x9.60μ). Οι μεταγενέστερες προσθήκες στον αρχικό πυρήνα έχουν μεταβάλλει την αρχική κάτοψη σε σχήμα Γ. Είναι ένα από τα ωραιότερα και ενδιαφέροντα κτίσματα του οικισμού και το αντιλαμβάνεται κανείς από την αρχιτεκτονική του και από την αρτιότητα της κατασκευής του.
Στον ισόγειο χώρο, στο αρχικό κτίσμα η είσοδος γινόταν από την ΝΔ πλευρά, όπου ο εισερχόμενος στα δεξιά του βρίσκει δύο καμάρες οι οποίες χωρίζουν το χώρο στα δύο. Πιθανό είναι πως ο χώρος αυτός εξυπηρετούσε το στάβλισμα των ζώων. Σε μεταγενέστερη φάση, η νότια καμάρα κλείνεται, και για την είσοδο στο χώρο που διαμορφώθηκε, ανοίγεται μια πόρτα, της οποίας η προχειρότητα του ανωφλίου, ενισχύει την υπόθεση αυτή. Επίσης, προστέθηκε και άλλος ένας χώρος διώροφος στην ΝΔ γωνία του αρχικού κτίσματος. Το γεγονός ότι ο όγκος δημιουργήθηκε σε δεύτερη φάση, μπορεί να το αντιληφθεί κανείς, από το σχήμα της κάτοψης του, μιας και δημιουργεί προεξοχή, και δεν έρχεται σε συνέχεια με την αρχική τοιχοποιία. Τέλος, υπάρχει και μια τρίτη προσθήκη στον βορειοανατολικό τοίχο της δεύτερης, η οποία δημιουργεί ένα προθάλαμο, στεγαζόμενο πρόχειρα με κυματιστή λαμαρίνα. Οι συνεχείς επεκτάσεις στον αρχικό όγκο του κτίσματος, δημιουργούνταν για να καλύψουν τις αυξανόμενες ανάγκες της οικογένειας. Οι δύο προσθήκες στην ΒΔ πλευρά τους είναι υπογειοποιημένες.
Η είσοδος στον όροφο γίνεται μέσω ευθύγραμμης πέτρινης κλίμακας, πλάτους 2μ. Ανεβαίνοντας κανείς συναντά δύο θύρες, μία στα αριστερά του εισερχόμενου, η οποία οδηγεί στο αρχικό κτίσμα και μία δεύτερη στον άξονα της κλίμακας, για την είσοδο στην βορειοδυτική προσθήκη. Εισερχόμενοι στο αρχικό κτίσμα, συναντάμε το μεγαλύτερο χώρο, στο δάπεδο του οποίου διακρίνονται ίχνη από παλαιότερο ξύλινο χώρι-σμα, το οποίο δημιουργούσε ένα μικρό δωμάτιο με εντοιχισμένο ξύλινο ερμάριο. Τα δύο αυτά δωμάτια εκτονώνονταν από την ΝΔ πλευρά με έναν κοινό εξώστη, ο οποίος πιθανότατα να ήταν ξύλινος και να καταλάμβανε όλο το μήκος της πλευράς, όπως και ο σημερινός από σκυρόδεμα. Την έκταση του εξώστη δεν μας τη μαρτυρά μόνο η νέα προσθήκη-αντικατάσταση, αλλά και η δύο μπαλκονόπορτες που βρίσκονται σε αυτή την πλευρά. Αξίζει ακόμα να σημειωθεί πως από αυτή την πλευρά οι κάτοικοι είχαν οπτική επαφή με τον κεντρικό οδικό άξονα, στην είσοδο του οικισμού. Επίσης, στην ΝΑ πλευρά βρίσκονται άλλα δύο ανοίγματα, με χαμηλή ποδιά, που κατά μία έννοια ακολουθούν την πορεία του δρόμου. Στη μετάβαση του δεύτερου δωματίου, πιθανότατα το καθημερινό, μιας και εκεί βρίσκεται το τζάκι, παρεμβάλλεται πέτρινος τοίχος 60εκ. Ο χώρος αυτός αποτελούσε το καθημερινό των κατοίκων κατά τους θερινούς μήνες. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα εντοιχισμένα ξύλινα ερμάρια που υπάρχουν στους δύο τοίχους, τέσσερα στο σύνολο, τρία επί της μεσοτοιχίας και ένα στον τοίχο που γειτνιάζει με την εξωτερική κλίμακα. Στο δωμάτιο όπως προαναφέρθηκε υπάρχει και τζάκι, του οποίου το κοίλο δεν εμφανίζεται στην πρόσοψη του κτιρίου. Στην αριστερή του πλευρά υπάρχει ένα παράθυρο, το οποίο βλέπει στον κάμπο, ενώ ένα ακόμα υπάρχει στην ΝΑ πλευρά του χώρου.
Στην δυτική προσθήκη του κτιρίου - συγκεκριμένα στο μέσον της ΒΔ της πλευράς - υπάρχει φούρνος. Στο ίδιο σημείο υπάρχουν ίχνη στο δάπεδο και στην τοιχοποιία (από φούμο), τα οποία καταδεικνύουν την ύπαρξη χαμηλού ξύλινου πάγκου. Στο δωμάτιο υπάρχουν δύο αντικριστά μεταξύ τους παράθυρα, τα οποία πέραν του ηλιασμού, βοηθούσαν και στον αερισμό του δωματίου. Ο χώρος αυτός προφανώς αποτελούσε την κουζίνα της οικίας.
Το αρχικό κτίσμα στεγαζόταν πιθανότατα με τετράκλινη στέγη με κεραμίδια, ενώ η προσθήκη με δίκλινη. Η σημερινή μορφή του κτιρίου είναι αποτέλεσμα επεμβάσεων όπως: εξώστης από σκυρόδεμα, επίχρισμα στην εξωτερική τοιχοποιία και σε κάποια σημεία της εσωτερικής, αντικατάσταση στέγης, οι οποίες έχουν αλλοιώσει την αρχιτεκτονική του ταυτότητα.