Πεντάλοφος (Τμήμα ΣΤ)

Λίθινες τοιχοποιίες

Οι λίθινες τοιχοποιίες δομούνταν συνήθως με κατεργασμένους λίθους διαστάσεων από 10 έως 40 εκ., ενώ το συνολικό πάχος της λιθοδομής έφτανε στα 50 έως 60 εκ. Το κενό μεταξύ της εσωτερικής και της εξωτερικής παρειάς πληρωνόταν με κονίαμα και λιθοσώματα και ανά διαστήματα τοποθετούνταν διάτονοι λίθοι, εγκάρσια στο μήκος του τοίχου.

Για την ενίσχυση της κατασκευής ιδιαίτερη σημασία δινόταν στις γωνιές και τις παραστάδες των ανοιγμάτων, όπου χρησιμοποιούνταν οι πιο καλά επεξεργαμένοι λίθοι της οικοδομής, τα λεγόμενα αγκωνάρια, πλεγμένοι μεταξύ τους σταυρωτά. Για να προσδώσουν μεγαλύτερη αισθητική έμφαση σε αυτά στην πρόσοψή τους λάξευαν μια περιμετρική ζώνη 5 έως 6 εκ. 

Ως συνδετικό υλικό χρησιμοποιούνταν συνήθως το κουρασάνι (ασβεστοκονίαμα με τριμμένο κεραμίδι). Σπανιότερα, σε πιο πρόχειρες κατασκευές χρησιμοποιούνταν χωματολάσπη. Σε αρκετές περιπτώσεις οι λίθοι των παραστάδων συγκρατούνταν με λεπτά μεταλλικά ελάσματα, τα τζινέτια.

Το δέσιμο της τοιχοποίας γινόταν με ξυλοδεσιές διατομής περίπου 10 εκ. ανά περίπου 1 ή 1,5 μέτρο καθ’ ύψος, οι οποίες ενισχύονταν με κλάπες ίδιας διατομής. Λόγω του μεγάλου μήκους τους κατασκευάζονταν από επιμέρους ξύλα τα οποία συνδέονταν κατά μήκος με λοξότμητη διαμόρφωση των άκρων τους και καρφιά. Πολλές φορές ήταν ενσωματωμένες στο εσωτερικό της τοιχοποιίας, μάλλον για αισθητικούς λόγους, ενώ άλλες φορές αφήνονταν εμφανείς στις εξωτερικές παρειές των τοίχων. Οι διαμήκεις δοκοί των ξυλοδεσιών, οι κλάπες, εξείχαν από τους τοίχους και χρησιμοποιούνταν ως βάση για τη σκαλωσιά. Στη συνέχεια κόβονταν με πριόνι. Σε λίγες περιπτώσεις μόνο εξείχαν με αποτέλεσμα να σαπίζουν από την πολυκαιρία.

Ακόμη, σε αρκετές περιπτώσεις, τοποθετούνταν στις τέσσερις γωνίες της ορθογώνιας κάτοψης ένα μακρύ ξύλινο στοιχείο, ο αμασκαλίτης. Αυτό τοποθετούνταν κάθετα στις διαγώνιους της κάτοψης του οικοδομήματος και καρφωνόταν αμφίπλευρα επί τον ξυλοδεσιών, δημιουργώντας με αυτές γωνία 45 μοιρών.  Έπειτα συνεχιζόταν το ανέβασμα της οικοδομής ενσωματώνοντας το τις άκρες του. Έτσι, δημιουργούνταν τρίγωνα στις γωνίες της τοιχοποιίας, γεγονός που αύξανε την ακαμψία της κατασκευής. 

Οι λίθινες τοιχοποιίες ήταν κυρίως εξωτερικές, με εξαίρεση τα υπόγεια ή τα ισόγεια των κτισμάτων, όπου συναντώνται συχνά εσωτερικοί λίθινοι τοίχοι. Οι λιθοδομές συνήθως παρέμεναν ανεπίχριστες εξωτερικά και επιχρίονταν εσωτερικά με αργιλικό κονίαμα ή, αργότερα, ασβεστοκονίαμα στους χώρους που είχαν χρήση κατοικίας.

Ακόμη, μια ιδιαιτερότητα που απαντάται στις εξωτερικές τοιχοποιίες είναι η απότμηση των γωνιών της λιθοδομής στην ισόγεια στάθμη με σκοπό την πιο άνετη διέλευση των πεζών και των ζώων που μετέφεραν φορτία σε σημεία με έντονη στενότητα του δρόμου. 

Τέλος, σε πολλά σημεία παρατηρούνται οπές οι οποίες αποτελούσαν τις θέσεις όπου είχαν στερεωθεί οι σκαλωσιές κατά την ανέγερση της οικοδομής.

 

 

Γωνιόλιθοι
Γωνιόλιθοι
Απότμηση της γωνίας
Απότμηση της γωνίας
Ένωση των επιμέρους τμημάτων της ξυλοδεσιάς
Ένωση των επιμέρους τμημάτων της ξυλοδεσιάς
Οπή για τη στερέωση σκαλωσιάς
Οπή για τη στερέωση σκαλωσιάς