Η Ακαμάτρα δεν αποτελεί τυπικό παραδοσιακό οικισμό της Ικαρίας, δεδομένου ότι έχει κέντρο-σημείο αναφοράς, που συμπίπτει με την πλατεία του χωριού.
Όσον αφορά τη δομή του οικισμού, υπάρχει ένας κεντρικός πυρήνας, που περιλαμβάνει την πλατεία, γύρω από τον οποίο αναπτύσσονται ακτινωτά οι οικιστικές ενότητες. Κάθε οικιστική ενότητα χωρίζεται σε επιμέρους γειτονιές, η κάθε μία από τις οποίες οργανώνεται με βάση κάποιον δρόμο ή μονοπάτι και έχει ως σημείο αναφοράς ένα εκκλησάκι (περισσότερα από 27), που λειτουργεί σαν ενωτικό στοιχείο και τοπόσημο της κάθε γειτονιάς, της οποίας το όνομα προέκυπτε από το όνομα της οικογένειας που ζούσε εκεί.
Οι οικιστικές ενότητες αναπτύσσονται σε ακτινωτή διάταξη, περιφερειακά γύρω από τον πυκνό πυρήνα του οικισμού, ενώ τα κτήρια στις περιφερειακές γειτονιές είναι αρκετά αραιοκατοικημένα και διαθέτουν όλα αυλή εν αντιθέσει με το κεντρικό τμήμα του οικισμού όπου συναντάμε συνεχές σύστημα δόμησης και πυκνή διάταξη των κτηρίων.