Εστίες, Καμινάδες

Το δριμύ κλίμα και οι μακριοί χειμώνες επέβαλαν την κατασκευή τζακιών για την εξασφάλιση θέρμανσης του σπιτιού. Βασικό πρόβλημα που έπρεπε να λυθεί από τους μαστόρους ήταν αυτό της πυρασφάλειας που αφορούσε την έδραση της εστίας της φωτιάς και της καπνοδόχου μέχρι την έξοδο στη στέγη μέσω του τοίχου. Το τζάκι χτιζόταν στη μέση του τοίχου απέναντι από την πόρτα για καλύτερο αερισμό και για πρακτικούς λόγους όπως η τοποθέτηση των κρεβατιών εκατέρωθεν.

Για να εξασφαλιστεί η πυρασφάλεια της εστίας της φωτιάς κάτω από την πραστιά τοποθετούσαν λοξά 2 δοκάρια που μπήγονταν στον τοίχο και οι άκρες τους καρφώνονται στις γριντιές του πατώματος. Εγκάρσια στα δοκάρια στρώνονται χοντρά σανίδια ή λεπτοί κορμοί και πάνω σε αυτή τη βάση στήνεται τοιχίο με πέτρες και λάσπη. Στο χώρο της εστίας της φωτιάς στήνεται μια χοντρή αμμουδερή πλάκα, η πραστιά η οποία αποτελεί και τη βάση της εστίας όπου ανάβει και καίει η φωτιά. Η πραστιά εισχωρεί στο πάτωμα και είναι υπερυψωμένη κατά 5-8 εκατοστά. Συχνά πλαισιώνεται από ξύλινο πλαίσιο. Η καμινάδα εξέρχεται από τη στέγη, έχει τετραγωνική διατομή 50 επι 50 εκατοστά και είναι φτιαγμένη από την ίδια πέτρα που χτίστηκε το σπίτι.

Όλα τα σπίτια του χωριού διέθεταν δίδυμα τζάκια με 4 εστίες φωτιάς, πέτρινα, ορθογώνια και κτιστά. Το απλό τζάκι αποτελείται από την πραστιά, τα 2 πυρομάχια (τα πόδια που στηρίζουν το τζάκι), τον καθρέπτη, την κορνίζα (πάνω από τον καθρέπτη, σχηματίζει γείσωμα και σε όλο το μήκος σχηματίζεται ένα ράφι για τοποθέτηση αντικειμένων) και 4 ορθογώνιες πλαϊνές πλάκες.

Το τζάκι του χειμερινού δωματίου είναι η εστία του σπιτιού. Αποτελούσε στοιχείο οικογενειακής συνάθροισης, εκεί μαγείρευαν φαγητό ήταν ο χώρος με τη ζεστασιά και τη θαλπωρή που ζέσταινε την ομήγυρη.

ΖΟΥΠΑΝΙΩΤΕΣ ΚΟΥΔΑΡΑΊΟΙ, Σωτήρης Κάσσος, Πολιτιστικός Σύλλογος Πενταλόφου, 2015