Γενικά στοιχεία για τον οικισμό

Χτισμένος σε υψόμετρο 1.060 μ. στις πλαγιές του όρους Βόιο, ο Πεντάλοφος θεωρείται ένα από τα ορεινότερα χωριά της Ελλάδας. Βρίσκεται στο δυτικότερο άκρο της Μακεδονίας και συνορεύει με την Ήπειρο, ενώ ανήκει στον νομό Κοζάνης. Το αρχικό όνομα του οικισμού ήταν Ζιουπάνι (από τις ζουπανίες: συμπλέγματα οικισμών που ο μεγαλύτερος απ’ αυτούς αποτελούσε διοικητικό κέντρο), καθώς στην συνέχεια, κατά την διάρκεια του 1920, λόγω της ελληνικοποίησης των τοπωνυμίων, ονομάστηκε Πεντάλοφος. Το όνομα οφείλεται στους τέσσερεις λόφους που περιστοιχίζουν τον οικισμό, συγκεκριμένα το Ρουμάνι, του Κόρακα την Φωλιά, την Γκράντισκα, την Στραΐστα και τον κεντρικό όπου βρίσκεται η πλατεία.

Ο Πεντάλοφος θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα Μαστοροχώρια του νομού, και λόγω της θέσης του υπήρξε σημαντικό κέντρο της περιοχής και των γύρω οικισμών. Ωστόσο, η φήμη του επεκτάθηκε σε ολόκληρη την Ελλάδα, καθώς πολλοί από τους σημαντικότερους τεχνίτες της πέτρας ταξίδεψαν και έχτισαν σε χωριά της Ηπείρου, της Πελοποννήσου, της Στερεάς Ελλάδας και της Θεσσαλίας.  Ο οικισμός αποτελείται από χαρακτηριστικά πετρόκτιστα κτίρια, τα οποία αναδεικνύουν την σπουδαιότητα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, και συγκεκριμένα της τέχνης της πέτρας. Ο Πεντάλοφος έχει ανακηρυχθεί επίσημα ως παραδοσιακός οικισμός με το γνωστό νομικό πλαίσιο προστασίας.

Πηγές: Ημερολόγιο Εθίμων, Ανδρέας Ταρνανάς. 

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CF%86%CE%BF%CF%82_%CE%9A%CE%BF%CE%B6%CE%AC%CE%BD%CE%B7%CF%82