Κουφώματα-Παράθυρα

Σύμφωνα με την βιβλιογραφία του Σωτηρίου Κάσσου, τα παράθυρα διακρίνονται σε δύο τύπους, των ξύλινων σκελετών και των πέτρινων τοίχων. Ανάλογα και με την χρονολογία κατασκευής των κτιρίων, τα ανοίγματα των παραθύρων παρουσίαζαν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Συγκεκριμένα, από τα μέσα του 19^ου αιώνα, τα ανοίγματα για λόγους ασφαλείας και προστασίας από τα καιρικά φαινόμενα, ήταν στενά και μικρά, έχοντας φρουριακό χαρακτήρα. Η κάσα τοποθετούνταν περασιά με το πρόσωπο του εξωτερικού τοίχου και έπαιρνε τη θέση της όταν κτιζόταν το σπίτι και έφερε πάνω τα καστανίσια κανάτια που στηρίζονταν στην κάσα με σφυρήλατους σιδερένιους ρεζέδες. Άνοιγαν προς τα έξω και ήταν περιστρεφόμενα. Τα παράθυρα που είχαν πρόσβαση από τον δρόμο ή βρίσκονταν σε χαμηλό ύψος και γενικά όσα θεωρούνταν εύκολα προσβάσιμα, έφεραν σιδερένια κάγκελα, που είναι ράβδοι με κυκλική διατομή, συμπλέκονται κάθετα και οριζόντια και στηρίζονται στην κάσα. Οι κατακόρυφες φέρουν πλατύ δαχτυλίδι που διαπερνάται από τις οριζόντιες.

Τα επόμενα χρόνια, στις αρχές του 20^ου αιώνα, άρχισαν να γίνονται εκτεταμένες εσωτερικές και εξωτερικές ανακαινίσεις και επεκτάσεις των σπιτιών. Τότε άρχισαν να εμφανίζονται τα υψίκορμα παράθυρα. Η κάσα μεταφέρεται πιο μέσα στον τοίχο, καρφώνεται στα ενδιάμεσα εγκάρσια δεσίματα και φέρει πατούρες προς τα έξω για την τοποθέτηση των τζαμπλικιών. Τα σιδερένια κάγκελα αφαιρέθηκαν, σε μερικά διατηρήθηκαν μέχρι το μέσο και παρέμειναν όπως παλιά στα πολύ χαμηλά παράθυρα. Το κάτω μέρος του παραθύρου καταλαμβάνει η ποδιά, μια ολόσωμη πέτρινη πλάκα που εξέχει από τον τοίχο 8,0 έως 10,0 εκατοστά. Το εσωτερικό μέρος του παραθύρου είναι επενδεδυμένο με σανίδες ή είναι σοβαντισμένο με ασβέστη και χρησιμοποιείται για την προσωρινή τοποθέτηση διαφόρων αντικειμένων. Ο χώρος αυτός είναι αρκετά ευρύχωρος. Για να αυξηθεί η φωτεινότητα του δωματίου φέρουν ελαφρή τοξωτή καμπύλη στην κορυφή και λάξευση στις πλάγιες πλευρές. Το εξωτερικό μέρος των παραθύρων φέρει επιμελημένα μέλη, διασταυρωμένα αγκωνάρια, ξύλινο ανώφλι με πέτρινο ανακουφιστικό ημικυκλικό τόξο από τρία πελεκητά αγκωνάρια και ελαφρή κόγχη.

Μία ακόμη κατηγορία παραθύρων είναι οι φεγγίτες, οι οποίοι είναι στενόμακρα παράθυρα με οριζόντια ή κάθετη διεύθυνση και βρίσκονται στα χαμηλότερα μέρη της οικοδομής για φωτισμό και αερισμό. Φέρουν, επίσης, λάξευση στις πλάγιες πλευρές, όπως τα παράθυρα της υπόλοιπης κατοικίας. Συνήθως, έχουν κοινές διαστάσεις και συγκεκριμένα, τη μορφή οριζόντιας σχισμής ανοίγματος 15 – 20 εκ. και μήκους 0,90μ και υπάρχουν κυρίως στα υπόγεια των σπιτιών και ως παραλληλόγραμμο πάνω από τις εισόδους των σπιτιών και διατρέχει την πόρτα σε όλο το μήκος της, με ανωκάσι και κατωκάσι ξύλινο με κατακόρυφη σιδεριά.

Στην περιοχή 3, του οικισμού του Πενταλόφου,  κατά κύριο λόγο, τα ανοίγματα των παραθύρων στις κατοικίες αποτελούνταν από τα χαρακτηριστικά τετράξυλα, τα οποία έχουν ξύλινο πρέκι. Σε ορισμένες περιπτώσεις συναντάμε παράθυρα μόνο με ξύλινο πρέκι, χωρίς το ξύλινο πλαίσιο, ενώ σε λιγοστές το πρέκι είναι λίθινο (συγκεκριμένα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, σε παράθυρα υπογείου σε κατοικίες).

ΖΟΥΠΑΝΙΩΤΕΣ ΚΟΥΔΑΡΑΊΟΙ, Σωτήρης Κάσσος, Πολιτιστικός Σύλλογος Πενταλόφου, 2015