αξονομετρικό στέγης κτηρίου 8

Ο τύπος στέγης που αναλύσαμε, χαρακτηριστικός σε πολλά σπίτια του οικισμού, είναι η ανατολικού τύπου, τρίριχτη, εμφανής, παραδοσιακή στέγη. Η λογική της στέγης αυτής είναι να αποτελεί έναν υπερστατικό φορέα, ώστε να αν κατέρρεε ένα από τα στοιχεία της, το σύνολο της να μην επηρρεαζόταν.

Το κυριότερο στοιχείο της είναι τα ζευκτά, τα τριγωνικά δηλαδή αυτά πλαίσια που αποτελούν στην πραγματικότητα τον φέροντα ιστό της στέγης και εδράζονται πάνω στην τοιχοποιία. Τα ζευκτά αποτελούνται από μικρότερα τμήματα συνδυασμένα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μεταβιβάζουν τα βάρη της στέγης στο κτίριο και να αντιστοιχούν στο άνοιγμα που πρέπει να γεφυρωθεί. Οι συνδέσεις των ζευκτών παίζουν σημαντικό ρόλο στη μεταφορά των φορτίων στους κόμβους. Γίνονται συνήθως με εγκοπές στο μεγαλύτερης διατομής ξύλινο στέλεχος, από τα δύο που κάθε φορά συνδέονται, και με τέτοιο τρόπο ώστε να μαγκώνουν μεταξύ τους. Συχνά η ένωση ενισχύεται με ηλώσεις.

Τα τμήματα των ζευκτών είναι τα εξής:

1_Περιμετρικά στο ανώτατο επίπεδο της τοιχοποιίας τοποθετούνται στρωτήρες που παίζουν και τον ρόλο της ανώτατης ξυλοδεσιάς του κτιρίου. Οι στρωτήρες αυτοί δένονται στις γωνίες του κτιρίου με διαγώνια ξύλα ώστε να ενισχύσουν την ακαμψία της κατασκευής

2_Πανω στους στρωτήρες στερεώνονται οι ελκυστήρες, κορμοί πελεκημένοι, χοντρής διατομής οριζόντια τοποθετημένοι κατά πλάτος του κτιρίου

3_Τον ρόλο του κύριου ορθοστάτη του κτιρίου παίζει ο μπαμπάς, ένα ξύλο κατακόρυφα τοποθετημένο στην μέση του ελκυστήρα, που το ύψος του καθορίζει και την κλίση της στέγης. Έχει ορθογωνική διατομή και δεν επικάθεται στον ελκυστήρα αλλά καρφώνεται στο πλάι του, έτσι ώστε να ισομοιράζονται οι καμπτικές ροπές. Εγκοπές στο άνω κομμάτι του χρησιμεύουν στο «κούμπωμα» των άλλων ξύλινων μελών της στέγης πάνω του. Οι βάσεις των μπαμπάδων συνδεόνται με μακριά λεπτά ξύλα για επιπρόσθετη ενίσχυση του δομικού συστήματος

4_Τα διαγώνια ξύλα που «κουμπώνουν» με εγκοπή απ’ τη μία στο άκρο του ελκυστήρα κι απ’ την άλλη στο πάνω άκρο του μπαμπά, λέγονται αμείβοντες και ορίζουν στο χώρο την κλίση της στέγης

5_Διαγώνια στον ελκυστήρα και στους αμείβοντες τοποθετούνται για επιπλεόν καταμερισμό των φορτίων μασχάλες, που συνδεέονται επίσης με εγκοπές με τα υπερκείμενα και υποκείμενα ξύλινα στοιχεία.

6_Κάθετα στους αμείβοντες και παράλληλα μεταξύ τους ανά συγκεκριμένη απόσταση τοποθετούνται καδρόνια που λέγονται και περαστές. Στην ουσία πρόκειται για ξύλα μικρής κυκλικής διατομής και υποτυπώδους επεξεργασίας. Τα καδρόνια είναι διατεταγμένα με ενστικτώδη κριτήρια, και καρφώνονται πάνω στους αμείβοντες.

7_Πάνω από τα καδρόνια και με κάθετη σε αυτά φορά τοποθετείται μια στρώση από διατεταγμένα στη σειρά σανίδια, το λεγόμενο το πέτσωμα ή σανίδωμα

8_Το πέτσωμα είναι ουσιαστικά το πάτημα για να μπει η τελική επικάλυψη της στέγης, τα κεραμίδια. Τα κεραμίδια συνήθως τοποθετούνται σε σειρές αλληλεπικαλυπτόμενα, και προστατεύονται από την απομάκρυνση τους από τον αέρα ή την βροχή με σκόρπιες πέτρες στην εκτεθειμένη επιφάνεια τους.

Ιδιαίτερη προσοχή στο «σκέπασμα» του κτιρίου δίνεται στα τελειώματα και στα σημεία αλλαγής επιπέδου της στέγης. Η ενίσχυση επιτυγχάνεται με το «πλέξιμο» μερικών επιπλέον σανιδιών μεταξύ πετσώματος και καδρονιών. Ειδικά στο σημείο της έδρασης της ξύλινης κατασκευής πάνω στον πέτρινο φέροντα οργανισμό του κτιρίου, έχουμε μια μικρή προέκταση του πετσώματος και της επικάλυψης των κεραμιδιών ώστε να απορρέουν τα νερά από την στέγη. Αξιοσημείωτο είναι το πόσο μικρή είναι αυτή η προέκταση στο παράδειγμά μας (και γενικά στην Καρύταινα) σε σχέση με αντίστοιχες κατασκευές σε άλλα χωριά της περιοχής, ώστε να μας δίνει την εντύπωση ότι τελικά τα νερά των βροχών απέρρεαν απευθείας πάνω στην τοιχοποιία. Ούτε ιδιαίτερη κατασκευή υπάρχει εδώ για το ελαφρύ γύρισμα στην κατάληξη της στέγης. Αντίθετα το τελείωμα γίνεται μόνο με την προέκταση του πετσώματος και με πλήρωση της μικρής τριγωνικής περιοχής που μένει «άδεια» μεταξύ πετσώματος και τοίχου, με μικρές σφηνωμένες πέτρες.

Χαρακτηριστικό της στέγης αυτής, όπως και πολλών άλλων στον οικισμό, είναι η χρήση του ένστικτου στην κατασκευή, εξαιτίας της έλλειψης εξειδικευμένων γνώσεων των τεχνιτών. Αυτό, σε συνδυασμό με την πληθώρα ξύλινων στελεχών λόγω της υπερστατικής της λογικής, της δίνει μια φαινομενική όψη τυχαιότητας.