Γενική Εικόνα- Σχέση με το Φυσικό Περιβάλλον

Η Καρύταινα θεωρείται ένα από τα πιο μαγευτικά ορεινά χωριά της Πελοποννήσου,είναι αρκετά γνωστή λόγω του Καζαντζάκη που τη χαρακτήρισε ως "Τολέδο της Ελλάδας" αλλά και το ρόλο της στην ιστορία του τόπου.Μαγνητίζει με την φυσική ομορφιά που συνοδεύεται από τον παραδοσιακό οικισμό που έχει αναπτυχθεί από τον 13ο αιώνα και ύστερα.Τα πλακόστρωτα δρομάκια,οι βυζαντινές εκκλησίες και το μεσαιωνικό κτίριο πρόσθετουν λίγη ακόμη γοητεία που δεν συναντά κανείς εύκολα στα ορεινά χωριά άλλων περιοχών της Ελλάδας.Η βλάστηση είναι αρκετά πυκνή,αφού είναι κτισμένή πάνω σε μια βουνοπλαγιά αλλά και κόντα στη κοιλάδα του Αλφειού και το φαράγγι του Λούσιου,που τη καθιστά ως αξιόλογο χειμερινό προορισμό.Χαρακτηρίζεται ως μεσαιωνική καστροπολιτεία λόγω της δομής του οικισμού της αλλά και λόγω της ύπαρξης του φράγκικου κάστρου της.Τα στοιχεία της ελληνικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής είναι εμφανέστατα,μάλιστα η κατοχή από τους Φράγκους,τους Ενετούς αλλά και τους Οθωμανούς,κληροδότησε κάποια γνωρίσματα της εκάστοτε παράδοσης στην τεχνική των μαστόρων της εποχής.Λόγω της μεγάλης υψομετρικής διαφοράς,τα κτίσματα ακολουθούν την φυσική κλίση του εδάφους και τα περισσότερα είναι διώροφα ή και με περισσότερους ορόφους.

Στη Καρύταινα,υπάρχουν αρκετά κτίσματα τα οποία έχουν διαδραματίσει κάποιο ρόλο στην ιστορία της και αποτελούν κομμάτι της πολιτιστικής της ιστορίας.Το κάστρο της Καρύταινας αποτελεί,δικαιολογημένα,τοπόσημο του χωριού.Το κάστρο έχει τριγωνικό σχήμα με συνολικό μήκος 110 μ. και πλάτος 40 μ., ενώ τα τείχη του σώζονται σε καλή κατάσταση, Το ύψος τους φτάνει τα 6-7 μ. και το πλάτος τα 1-2 μ στον πόδα. Ως υλικά κατασκευής έχουν χρησιμοποιηθεί πέτρες, τούβλα και πωρόλιθοι. Η είσοδος οδηγεί σε τετράγωνη αυλή όπου ξεχωρίζει ένας τετράγωνος πύργος. Ένα τμήμα της δυτικής πλευράς έχει υποχωρήσει στη χαράδρα. Στην ίδια πλευρά υπήρχε το κυρίως οίκημα του κάστρου.Στο νότιο μέρος της αυλής υπήρχε θολωτή δεξαμενή πάνω στην οποία βρισκόταν η κατοικία του φεουδάρχη. Η γενική αίσθηση στο εσωτερικό του μαρτυρά ότι δεν έχει τύχη μεταχείρισης ανάλογης της ιστορικής σημασίας του.Η θέα από την κορυφή του κάστρου στις πεδιάδες της Μεγαλόπολης και της Ηλείας είναι πραγματικά εντυπωσιακή και σίγουρα αποζημιώνει τον επισκέπτη. Πάνω στον Αλφειό και κοντά στον οικισμό, διασώζονται δύο παραδοσιακά γεφύρια, το γεφύρι του Κούκου και το γεφύρι της Καρύταινας, που συνέδεε το κάστρο της Καρύταινας με τη Μεσσηνία κατά τον Μεσαίωνα, ενώ δίπλα του διέρχεται ο σύγχρονος αυτοκινητόδρομος που συνδέει την Καρύταινα με την Μεγαλόπολη. Στην περιοχή αυτή λειτουργούσαν στο παρελθόν πολλοί νερόμυλοι, ερείπια των οποίων σώζονται ακόμα.Στις όχθες των δύο ποταμών αλλά και στην κοιλάδα που απλώνεται μπροστά στην Καρύταινα, οι μοναδικές εναλλαγές του τοπίου σε συνδυασμό με την οργιώδη βλάστηση που κυριαρχεί, δημιουργούν ένα εντυπωσιακό σκηνικό απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς που αποζημιώνει τους επισκέπτες.

Ο κεντρικός δημόσιος δρόμος χωρίζει τον οικισμό σε δύο τμήματα,το κεντρικό "μαχαλά" και τον πάνω "μαχαλά",παρ'ολα αυτά ο οικισμός αναπτύσσεται σε μεγαλύτερη έκταση αφού φτάνει έως κάτω στη πεδιάδα της Μεγαλόπολης.Στο κεντρικό τμήμα βρισκόταν το εμπορικό κέντρο του χωριού,κατοικίες και κάποια κτίρια που φιλοξενούσαν διοικητικές υπηρεσίες.Παρατηρεί κανείς πως τα κτίσματα σε αυτό το τμήμα έχουν βυζαντινές επιρροές,όπως η βυζαντινή εκκλησία του Αγ.Νικολάου η οποία διαθέτει υπέροχες τοιχογραφίες στο εσωτερικό της αλλά και ο πύργος της Λεβένταινας που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του κάστρου.Ανάγεται στα μέσα του 15ου αιώνα και έχει διακοσμηθεί με περίτεχνα κεραμικά. Σήμερα θεωρείται ως ένα από τα πιο σπάνια σωζόμενα αντιπροσωπευτικά είδη βυζαντινής κατοικίας.Όσον αφορά την υλικότητα των δρόμων,τα περισσότερα δρομάκια και σκαλοπάτια είναι πλακόστρωτα.Ο οικισμός έχει αλλοιωθεί αρκέτα,αφού όλο και πιο πολλά νέα σπίτια κατασκεύαζονται,τα οποία δεν υιοθετούν το παραδοσιακό αρχιτεκτονικό χαρακτήρα της περιοχής,Από την άλλη πλευρά,βλέπουμε αρκετές διαφορές στο πάνω κομμάτι του οικισμού.Αρχικά,τα κτίρια έχουν πιο πολλές οθωμανικές επιρροές στο τρόπο κατασκεύης τους.Αυτό που διαφέρει εν μέρη,είναι ο τρόπος δόμησης,αφού σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει κενός χώρος ανάμεσα τους,αλλά και το μέγεθος τους.Είναι αισθητά πιο μεγάλα κτίρια,διαθέτουν κατώι για τη φύλαξη των ζώων και κάποια από αυτά εσωτερική αυλή.Παρατηρούμε,πως σε αυτό το κομμάτι του οικισμού δεν υπάρχουν κτίρια με εμπορική χρήση και πως υπάρχουν ελάχιστες εκκλησίες και μικρότερες σε μέγεθος.Τέλος,οι δρόμοι έχουν μεγαλύτερο πλάτος,για να διευκολύνεται η μετακίνηση με αυτοκίνητο,αλλά και αρκετά πλατώματα που λειτουργούν ως χώροι στάσης και διαχωρίζουν νοητά τις γειτονιές του οικισμού.