Θυρώματα

Στον υπό μελέτη οικισμό εξετάζοντας τα θυρώματα των κτισμάτων παρατηρήσαμε σημαντικές διαφορές στα υπέρθυρα τους,  στο μέγεθος των λίθων, το σχήμα τους και στην ποιότητα λάξευσής τους η οποία μάλιστα επηρεάζει το μέγεθος των αρμών.

Ιδιάιτερη προσοχή δίνεται στις γωνίες της οικοδομής όπου λαξεύονταν τα αγκωνάρια στα πρέκια και στις ποδιές των θυρών και παραθύρων στους λαμπάδες και στα ανακουφιστικά τόξα, τα κουφοκαμαρέτα.

• Θύρωμα  1: ο πιο απλός τύπος υπερθύρου, στον οποίο έχουμε μονό ανακουφιστικό τόξο που γεφυρώνει το άνοιγμα.  Το τόξο απαρτίζεται είτε από  πολλές, όχι πολύ, λαξευμένες πέτρες, είτε από 3-4 μεγαλύτερες οι οποίες παραλαμβάνουν  το βάρος της κατασκευής και το μεταβιβάζουν στις ενισχυμένες ζώνες εκατέρωθεν του ανοίγματος, με την κεντρική πέτρα να παραλαμβάνει τις κατακόρυφες δυνάμεις και να  τις μεταβιβάζει στις πλαϊνές, το λεγόμενο κλειδί, κι έπειτα σ’ αυτές τις ζώνες.
• Θύρωμα 2+3: με διπλό ανακουφιστικό τόξο. Στο κάτω τόξο έχουμε δύο μεγάλες σε μήκος πέτρες και κεντρικά τους το κλειδί, ενώ ψηλότερα απ’ αυτό  έχουμε αλάξευτες σφηνοειδούς σχήματος πέτρες που δημιουργούν  ένα δεύτερο ανακουφιστικό τόξο το οποίο στοχεύει στην μεταβίβαση του βάρους στην πλευρική τοιχοποιία. Στο θύρωμα 3 ακολουθείται ακριβώς η ίδια λογική με μόνη διαφορά ότι οι πέτρες του άνω τόξου είναι καλύτερα λαξευμένες με μικρότερους αρμούς συναρμογής.
• Θύρωμα 4:  με διπλό ανακουφιστικό τόξο. Το κάτω τόξο αποτελείται από  μακρόστενες εξαιρετικά επιμελημένες στη λάξευσή τους πέτρες, με τέλεια τη μεταξύ τους συναρμογή, ενώ το πάνω τόξο αποτελείται από πιο τετραγωνισμένες λίθους ίδιας λάξευσης.
• Θύρωμα 5 (+αξονομετρική τομή 1): ξύλινο πρέκι το οποίο πρακτικά αποτελείται από 4-5 δοκάρια διατομής  70x80 mm που καλύπτουν όλο το πάχος του τοίχου, όπως φαίνεται στην αντίστοιχη αξονομετρική τομή 1.
• Θύρωμα 6:  διπλό ξύλινο πρέκι. Έχουμε την ίδια λογική με το θύρωμα 5, που όμως, σ’ αυτή την περίπτωση για να καταμεριστεί καλύτερα το βάρος της κατασκευής πάνω από το άνοιγμα και να παραλάβει δυνάμεις και η πλευρική τοιχοποιία, τοποθετείται ψηλότερα άλλη μία σειρά από ξύλινες δοκούς μεγαλύτερες σε μήκος από τις προηγούμενες. (αξον. Τομή 2)
• Θύρωμα 7: ξύλινο πρέκι με ανακουφιστικό τόξο από πέτρες. Το κενό μεταξύ του τόξου και του πρεκιού πληρώνεται με μικρότερες πέτρες.
• Θύρωμα 8: το πρέκι σε αυτή την περίπτωση είναι μία ορθογωνικής διατομής μεγάλη οριζόντια πέτρα.
• Θύρωμα 9: παραλλαγή του θυρώματος 8, που το συναντήσαμε σε 2 κτήρια, όπου οι πλευρικές ενισχυμένες ζώνες αντικαθιστούνται από πεσσούς με λαξευμένες τις απολήξεις τους.
• Θύρωμα 10: υπέρθυρο τύπου «μαργαρίτας». Αποτελείται από μια ημικυκλική λαξευμένη μεγάλη πέτρα η οποία μεταβιβάζει τα φορτία ,αρχικά στις δύο πρώτες πέτρες στην πάνω μεριά του ανοίγματος (γείσα) κι έπειτα στις πλευρικές ενισχυμένες ζώνες. Τα γείσα είναι συνήθως μακρόστενες μεγάλες πέτρες με τεταρτοκυκλικά λαξευμένη την πλευρά που βρίσκεται εντός ανοίγματος. Τέλος, πάνω απ’ την κεντρική πέτρα τοποθετούνται άλλες μικρότερες σε ένα δεύτερο, ανακουφιστικό, τόξο.
• Θύρωμα 11: είναι μία παραλλαγή του τύπου της «μαργαρίτας» , που είναι κατά πάσα πιθανότητα περισσότερο μορφολογικό το αποτέλεσμα. Αφού αντί για την κεντρική ημικυκλικού σχήματος πέτρα έχουμε μια ορθογωνικής διατομής. Πάνω απ’ αυτήν υπάρχει ένα μικρό ανακουφιστικό τόξο από πολύ καλά λαξευμένες πέτρες και το ίδιο καλές τις  μεταξύ τους συναρμογές, το οποίο μεταβιβάζει το βάρος της κατασκευής στην κεντρική πέτρα. Το κενό μεταξύ του τόξου και της κεντρικής πέτρας πληρώνεται με μια πέτρα ημικυκλικού σχήματος κι αυτή εξαιρετικά επιμελημένη. Η χρήση τέτοιων υπερθύρων γινόταν κατά κύριο λόγο σε αρχοντικά σπίτια καθώς ήταν, βέβαιά, πιο ακριβή η κατασκευή τους.
• Θύρωμα 12: εσωτερική άποψη θυρώματος. Στην εσωτερική πλευρά του υπερθύρου διαμορφωνόταν μία τοξωτή κατασκευή που είχε την ίδια ακριβώς λογική με αυτή της εξωτερικής πλευράς, για την μεταβίβαση των δυνάμεων στην πλαϊνή λιθοδομή. Δεν ήταν το ίδιο προσεγμένη η εσωτερική όψη όσο η εξωτερική, καθώς τοποθετούνταν σφηνοειδής ακαθόριστου μεγέθους πέτρες.
• λεπτομέρεια 13: Εκτός από τις ξύλινες ενισχύσεις χρησιμοποιούνται και μεταλλικά εξαρτήματα, τα τξινέτια για το αγκύρωμα της κάσας πάνω στο θύρωμα.