Συμπληρωματικά Δομικά Στοιχεία

Κουφώματα

Τα κουφώματα αποτελούν ένα από τα βασικότερα μορφολογικά χαρακτηριστικά των κτισμάτων. Η μορφή και η διάταξη τους πάνω στις όψεις των κτιρίων συμβάλλουν καθοριστικά στη διαμόρφωση του αρχιτεκτονικού περιβάλλοντος μιας περιοχής και στην καθιέρωση της τοπικής παραδοσιακής αισθητικής που έχει πάντα τις ρίζες της στην αρχή της λειτουργικότητας.

Τα μόνα ανοίγματα που διέθεταν τα πρώτα σπίτια (χυτά) ήταν μια χαμηλή πόρτα στην άκρη της πρόσοψης και ο ανεφάντης στη στέγη. Το ύψος της πόρτας δεν ξεπερνούσε το ένα μέτρο και το φύλλο της αποτελούσαν κατακόρυφες σανίδες καρφωμένες η μια δίπλα στην άλλη σε δύο οριζόντια ξύλα. Ο ανεφάντης ήταν ένα μικρό άνοιγμα στην στέγη που άνοιγε και έκλεινε με την μετακίνηση μιας πλάκας. Με την πάροδο των χρόνων το ύψος της πρόσοψης μεγάλωσε και άρχισαν να αφήνονται παράθυρα που δεν ξεπερνούσαν τα 50 εκατοστά. Πολλές φορές το άνοιγμα στην εξωτερική πλευρά του τοίχου είχε μικρότερο πλάτος από εκείνο στην εσωτερική. Δεν είχαν τζαμιλίκι και τα φύλλα τους ήταν και αυτά καρφωτά όπως της πόρτας και άνοιγαν προς τα μέσα. Και οι πόρτες και τα παράθυρα τοποθετούνταν στο μέσο περίπου του πάχους του τοίχου το οποίο ήταν πάνω από 60 εκατοστά.

Η ανάγκη για περισσότερο φως καθιέρωσε την διαίρεση του θυρόφυλλου σε δύο μέρη πάνω και κάτω. Το πάνω μέρος άνοιγε ανεξάρτητα από το κάτω. Αργότερα εμφανίζονται δίφυλλες πόρτες . Τα παλιά κουφώματα ασφαλιζόταν με την τοποθέτηση εσωτερικά ενός ξύλου .

Στην αρχή το τζαμιλίκι κατασκευαζόταν στην εξωτερική πλευρά των παραθύρων ενώ στην εσωτερική παρέμειναν τα ξύλινα φύλλα.

Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα το πρέκι των ανοιγμάτων διαμορφωνόταν κατά το κτίσιμο με την τοποθέτηση μιας ή περισσότερων ξύλινων, πέτρινων ή αργότερα σιδερένιων οριζόντιων δοκών . Επίσης η διάταξη των ανοιγμάτων στις όψεις δεν παρουσίαζε συμμετρία και ήταν αποτέλεσμα λειτουργικών λόγων. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα διώροφα κτίσματα δεν συμπίπτουν συνήθως τα ανοίγματα των δύο ορόφων στον ίδιο κατακόρυφο άξονα. Γι΄αυτό πάνω από την πόρτα του ισογείου κατασκευαζόταν πολλές φορές ανακουφιστική καμάρα για να δεχτεί το φορτίο του υπερκείμενου συμπαγούς τοίχου του ορόφου .

Στις αρχές του 20ου αιώνα η άνω πλευρά του ανοίγματος διαμορφωνόταν ώς χαμηλή τοξωτή καμάρα. Την ίδια εποχή εμφανίζονται τα ταμπλαδωτά κουφώματα και το τζαμιλίκι αρχίζει να τοποθετείται στην εσωτερική πλευρά του παραθύρου. Πολλές εξωτερικές πόρτες αποκτούν φεγγίτη.