Γενικά Γεωγραφικά Στοιχεία

Πάρνωνας

Το Παλαιοχώρι βρίσκεται στις πλαγιές του Μάλεβου, του ψηλότερου όρους της οροσειράς του Πάρνωνα. Διακρίνεται για την χλωρίδα του η οποία περιλαμβάνει έλατα, βελανιδιές, κέδρους, καστανιές, πλατάνια και χαρουπιές. Χαρακτηριστικά ποτάμια της περιοχής αυτής είναι ο Τάνος, ο Βρασιάτης, ο Σαρανταπόταμος, ο Δάφνωνας, ο οποίος περνάει κάτω από το μοναστήρι της Ελώνας- , ο Οινούντος, η Τσιντζίνα και η Κελεφίνα.

Ο Κάβος Μαλιάς ήταν γνωστός στην Αρχαία Ελλάδα ως Μαλεαίος Δρυμός. Ο Πάρνωνας είχε το ίδιο όνομα με σήμερα, σύμφωνα με γραπτά του Παυσανία και του Στράβωνα και μάλιστα σημαίνει «η κορυφή που λάμπει». Το όνομα του Μάλεβου, πιθανότατα προέκυψε από την αρβανίτικη λέξη ‘μάλεβε’ που σημαίνει ‘φαλακρό βουνό’.

Σχετικά με τη θέση του στη ζωή των κατοίκων των γύρω περιοχών, πέρα από τα κτηνοτροφικά οφέλη, υπήρξε σημαντικός και για την εκδήλωση της θρησκείας τους. Συγκεκριμένα, κατά την αρχαιότητα θεωρούταν πως η κορυφή του Πάρνωνα ήταν αφιερωμένη στον Κρόνο, ενώ σε διάφορα μέρη υπήρχαν ιερά αφιερωμένα σε θεούς του Ολύμπου και κυρίως στον Δία, τον Άρη, την Αθηνά, την Αφροδίτη, την Άρτεμη, τον Απόλλωνα και τον Ποσειδώνα. Η θέση του αυτή διατηρήθηκε και μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού, κυρίως μετά το 1000μ.Χ., όταν δημιουργήθηκαν πολλά μοναστήρια, από τα οποία σήμερα υφίστανται 23 με σημαντικότερα τη μονή της Ελώνης, της Λούκους, της Μαλεβής, της Καρυάς, της Ορθοκώστας και της Σύντζας.

Σπήλαια

Κάτω από το Παλαιοχώρι υπάρχουν αρκετά σπηλαία, τα οποία όμως, δεν είναι όλα εξίσου σημαντικά. Πολλά από αυτά είναι πολύ ρηχά, ενώ άλλα έχουν βάθος από 18-35 μέτρα (π.χ. του Τριστόμου, του Αλικούση και του Καζινέζη). Ένα από αυτά τα σπήλαια όμως, έχει προσελκύσει διάφορες ομάδες σπηλαιολόγων, Γάλλων, Πολωνών αλλά και Ελλήνων, παρ’όλα αυτά το βάθος του δεν έχει προσδιοριστεί ακόμα. Πρόκειται για το σπήλαιο στους Πρόπαντες, η αποκαλούμενη ‘τρύπα’, η οποία στα χρόνια του εμφυλίου χρησίμευσε ως τόπος εξαφάνισης εκτελεσθέντων. Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες του Σπηλαιολογικού Ελληνικού Αθλητικού Συλλόγου το 1998, το σπήλαιο αυτό ξεπερνά τα 285 μέτρα βάθος, καθώς όταν έφτασαν σε αυτό το επίπεδο, δεν μπορούσαν να συνεχίσουν, διότι στο σημείο αυτό στένευαν τα τοιχώματα, αλλά λόγω της ύπαρξης ρευμάτων αέρα έγινε αντιληπτό πως το σπήλαιο συνεχίζει. Είναι ουσιαστικά ένα σπήλαιο κάθετης διαμόρφωσης με βάραθρο διατομής διαμέτρου δέκα έως είκοσι μέτρα.

 Νερόμυλοι

Μεταξύ των σημαντικότερων νερόμυλων του Παλαιοχωρίου συναντάμε έναν κοντά στο γιοφύρι κάτω από τη Μονή Ελώνας, έναν στο ποτάμι πίσω από τη Μονή Ταξιαρχών Μούρας, έναν στην περιοχή με το τοπωνύμιο Παληόμυλος και έναν ακόμη στο ποτάμι Μελισσού, ο οποίος μάλιστα είναι και ο καλύτερα διατηρημένος. 

Οι νερόμυλοι, τόσο στο Παλαιοχώρι όσο και όπου αλλού υπήρχαν,  χρησιμοποιούνταν για την άλεση του σιταριού και συνεπώς την δημιουργία του αλευριού. Οι χερόμυλοι ωστόσο, οι οποίοι ήταν εξίσου διαδεδομένοι, χρησιμοποιούνταν για την δημιουργία του τραχανά.

Βιβλιογραφία : ΣΥΚΩΚΗΣ, Βασίλειος, 2006, Παλαιοχώριον, το στολίδι του Πάρνωνα,1η εκδ. Αθήνα: Εκδοτικός Οίκος Ι. Μπουκαβάλα Α.Ε.