Άνω Δολιανά (Τμήμα Α)

Λιθοδομές

Οι τοιχοποιίες είναι κατά βάση διπλές, έχουμε δηλαδή δύο επίπεδα λιθοδομής, ένα στην εξωτερική και ένα στην εσωτερική παρειά του κτιρίου, ενώ το διάκενο μεταξύ τους πληρώνεται συνήθως με λάσπη και πέτρες μέσης κοκκομετρίας (σε ορισμένες περιοχές ορίζεται λιθοκοτρογιώμωση). Οι δύο αυτές επιφάνειες λιθοδομής συνδέονται μεταξύ τους με σχάρες ξυλοδεσιών, οι οποίες συμβάλλουν στην ολόπλευρη στατική και αντισεισμική θωράκιση της κατασκευής. Οι σχάρες αυτές κατασκευάζονται από ξύλινες διατομές περίπου 10 εκατοστών και διατρέχουν όλη την περίμετρο του κτηρίου σε ζώνες, ενώ συνδέονται μεταξύ τους με εγκάρσια κομμάτια ξύλου, τις κλάπες. Οι κλάπες μπορεί να κρύβονται μέσα στο πάχος της λιθοδομής, να είναι εμφανείς διακοπτόμενες στο επίπεδο της τοιχοποιίας, ή να εξέχουν αυτής, οπότε ονομάζονται λύκοι. Επιπρόσθετα, ανά τακτά διαστήματα παρατηρούμε ότι τοποθετούνται διάτονες λίθοι, μακρόστενοι δηλαδή λίθοι, που ενώνουν τις δύο παρειές των λιθοδομών. Ξυλοδεσιές και διάτονες λίθοι κάνουν τις επιφάνειες των τοίχων να λειτουργούν ως ένα σώμα, ελαχιστοποιώντας τις πιθανότητες αστοχίας και στις τρείς διαστάσεις.

Οι λιθοδομές που παρατηρήθηκαν ήταν διαφόρων τύπων ανάλογα με την επεξεργασία των λίθων τους. Αυτά είναι:

  1. Αργολιθοδομή. Τοιχοποιία με αργούς λίθους (που έχουν υποστεί πολύ μικρή ή και καθόλου επεξεργασία) και κονίαμα. Το ελάχιστο πάχος μιας αργολιθοδομής είναι 45 έως 50 εκατ.
  2. Ημιλαξευτή λιθοδομή. Τοιχοποιία οι οποία κατασκευάζεται με μισολαξευμένες πέτρες (έχουν υποστεί μεγαλύτερη επεξεργασία από αυτή των αργολιθοδομών) και κονίαμα. Η λιθοδομή κτίζεται από την μια και σπανιότερα από τις δύο πλευρές με μισολαξευμένες πέτρες, ενώ ο υπόλοιπος όγκος της οικοδομής κτίζεται με αργούς λίθους.
  3. Λαξευτή λιθοδομή. Αυτή τοιχοποιία είναι ο αρχαιότερος τρόπος κατασκευής λιθοδομών, με τον οποίο έχουν κτισθεί πολύ σημαντικά μνημεία. Η κάθε πέτρα έχει υποστεί τέτοια επεξεργασία που έχει  αποκτήσει πλήρως το σχήμα που   χρειάζεται για την κατασκευή της λιθοδομής.
  4. Γωνιόλιθοι. Συνήθως, στους προηγούμενους δύο τύπους λιθοδομών, οι λίθοι στις γωνίες -γωνιόλιθοι ή ακρογωνιαίοι λίθοι- είναι πάντα λαξευτοί για την καλύτερη στήριξη της κατασκευής.

Στο εσωτερικό κάποιων κτιρίων, συναντούμε μπαγδατότοιχους, οι οποίοι ορίζονται από δύο στρώσεις καλαμιών καρφωμένες πάνω σε δύο στρώσεις από ξύλινα πηχάκια, εκατέρωθεν ενός κέντρου που γεμίζεται με χώμα και γαρμπίλι, ενώ οι όψεις του με επίχρισμα.

 

 

(1) Αργολιθοδομή
(1) Αργολιθοδομή
(2) Ημιλαξευτή λιθοδομή
(2) Ημιλαξευτή λιθοδομή
(3) Λαξευτή λιθοδομή
(3) Λαξευτή λιθοδομή
(4) Διάταξη γωνιόλιθων
(4) Διάταξη γωνιόλιθων
Σχάρα ξυλοδεσιάς, διάταξη διάτονος λίθου & λιθοκοτρογιώμωση
Σχάρα ξυλοδεσιάς, διάταξη διάτονος λίθου & λιθοκοτρογιώμωση
Τομή τοίχου
Τομή τοίχου
Κλάπα ξυλοδεσίας
Κλάπα ξυλοδεσίας
Κλάπα ξυλοδεσίας
Κλάπα ξυλοδεσίας
Λύκοι ξυλοδεσίας
Λύκοι ξυλοδεσίας
Εμφάνιση ξυλοδεσιάς εσωτερικά του κτηρίου
Εμφάνιση ξυλοδεσιάς εσωτερικά του κτηρίου
Τομή τοίχου
Τομή τοίχου