Καμινάδες

Οι καμινάδες (ή ανηφοράδες > άνω +φέρω, φέρουν άνω τον καπνό της παραθιάς-της εστίας του σπιτιού) αποτελούν χαρακτηριστικό στοιχείο της κρητικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής καθώς οι ιδιαιτερότητες στις μορφές τους δίνουν ξεχωριστό χαρακτήρα στο κάθε σπίτι. Όσο για την πρακτική τους χρησιμότητα, διευκολύνουν την απαγωγή του θερμού αέρα που συγκεντρώνεται ψηλά στο εσωτερικό των κτηρίων (δημιουργώντας κατακόρυφα ρεύματα) γεγονός πολύ χρήσιμο ιδίως για κτήρια υπόσκαφα, κτισμένα σε πυνκοδομημένους οικισμούς ή σε πλαγιές -όπως συμβαίνει στην Πολυρρήνια.

Καθώς τα κτήρια της Πολυρρήνιας είναι λίθινα, οι καμινάδες κτίζονται από το ίδιο υλικό, με αποτέλεσμα την αύξηση του συνολικού τους όγκου λόγω του φάρδους των πλαϊνών τους, κεκλιμένων τοίχων. Είναι απλές, χωρίς διακοσμητικά στοιχεία, και στην απόληξή τους σκεπάζονται συνήθως με μία οριζόντια πλάκα στηριγμένη σε κατακόρυφα τοποθετημένες πέτρες για τη διέλευση του καπνού.

Παρατίθεται χαρακτηριστική μαντινάδα σχετική με τις καμινάδες:

Κι αυτό υπ' όψιν το 'χενε πάντα ο μάστοράς τους

είναι το πανωστέγαστρο, η ακροκορωνίδα,

που φαίνεται από μακρά σαν ακροπυραμίδα.

Προπάντως νά 'ναι αναφτό το τζάκι να καπνίζει

και σχήματα μυστήρια ν' αεροζωγραφίζει!

Άλλοι 'τανε πετρόχτιστοι, κι άλλοι πυροτουβλένιοι

κι άλλοι με τσιγκοβάρελο σιντεροκαμωμένοι.

Μ’ αυτοί που ξεχωρίζουνε διά την ομορφιά τους

και την απλοϊκότητα στην τεχνομαστοριά τους

είναι οι πιθαρόσχημοι, οι χωματοψημένοι

από τα Θραψανιώτικα (1) μέρη κουβαλημένοι.

Εκειά ‘ταν οι καλύτεροι τσι Κρήτης πιθαράδες

που χρειασίδια πήλινα φτιάχναν και καμινάδες

κι’ ότι λοής και μέγεθος πιθάρια και κουρούπια (2)

σταμνιά και πατινιώτικα τσικάλια μα και κιούπια.

ΠΗΓΗ: http://diamantakis-arxontakis.blogspot.gr/2014/11/blog-post_28.html

(1) Το χωριό Θραψανό έχει παράδοση στην κεραμική τέχνη που πηγαίνει πολλούς αιώνες πίσω.

(2) Κουρούπι = πήλινο αγγείο για την αποθήκευση τροφίμων