Η αναζήτηση των μεταβλητών οι οποίες καθορίζουν την τελική μορφή ενός οικισμού αποτελεί μία σύνθετη, πολυπαραγοντική διαδικασία. Όσο πιο εκτενής είναι η ιστορική του πορεία, τόσο πολυπλοκότερο είναι το παραπάνω σύστημα με τους συντελεστές διαρκώς να πληθαίνουν. Σύμφωνα με την παραπάνω δυναμική εξέλιξης του οικισμού, ο τόπος αποκτά διαχρονικά ολοένα και περισσότερα χαρακτηριστικά μεσω των οποίων καθορίζεται και εδραιώνεται η αρχιτεκτονική του.
Ο οικισμός παρουσιάζει σημάδια κατοίκησης από τα αρχαία χρόνια με μικρές περιόδους ερείπωσης. Κατά την κλασσική και ρωμαϊκή περίοδο , όταν άρχισε να αναπτύσσεται, η κύρια δραστηριότητα των κατοίκων ήταν η παραγωγή και το εμπόριο όπλων. Η κατοίκηση έχει περιοριστεί στο Παλαιόκαστρο (αρχαία Πολυρρήνια) ώστε να υπάρχει προστασία από τους πειρατές, ενώ οι κατοικίες αυτήν την περίοδο είναι λαξευτές στο βράχο. Τα κτήρια είναι μικρά σε μέγεθος, μονόχωρα, ισόγεια. Κατά τα βυζαντινά χρόνια, η περιοχή σταδιακά εγκαταλείπεται, ενώ η οικοδομική δραστηριότητα (ισόγεια, μονόχωρα-δίχωρα με καμάρα) αναπτύσεται παράλληλα με τη διεύρυνση του πρωτογενούς τομέα μετά τη Φραγκοκρατία. Αργότερα επί Ενετοκρατίας, παρατηρείται καθ' ύψος ανάπτυξη των κτηρίων όπου το ισόγειο χρησιμοποιείται ως στάβλος ή αποθήκη. Επομένως, σύμφωνα με την παραπάνω πορεία εντείνεται η εξέλιξη της πόλης-κράτους και της κατοικίας παράλληλα. Στην πρώτη περίπτωση, η ευημερία οδηγεί στην εξάπλωση του οικισμού πέρα από τα όρια της ακρόπολης (προς την πλαγιά), ενώ στη δεύτερη παρακολουθώντας την μεταβολή των ανθρωπίνων αναγκών μεταβάλλεται η τυπολογία τους.
Σύμφωνα με την οικοδομική ανάλυση τα παραδοσιακά κτήρια εμπεριέχουν και στοιχεία βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής ενώ αρκετά από αυτά προσδιορίζπνται ως αριστουργήματα της λαϊκής τέχνης. Πολλά από αυτά στην εποχή μας, λόγω της αστικοποίησης και μετακίνησης προς το αναπτυσσόμενο Καστέλι, βρίσκονται εγκαταλελειμένα σε κακή κατάσταση. Το τελευταίο αποτελεί αναστρέψιμη κατάσταση αν η λαϊκή αρχιτεκτονική επανέλθει στους λαϊκούς ανθρώπους όπως θα έλεγε ο Άρης Κωνσταντινίδης.
Η πυκνή δόμηση χαρακτηρίζει ολόκληρο τον οικισμό σε μία προσπάθεια προστασίας από εξωτερικό εχθρό μέσω στενών περασμάτων και κρυπτών διαφυγής. Στις μέρες μας ο τουριστικός χαρακτήρας της περιοχής έχει δημιουργήσει ανάγκες για μεγαλύτερους δημόσιους χώρους μεταβάλλοντας τον υπάρχοντα ιστό. Έτσι, έχουν κατεδαφιστεί κάποια κτήρια ώστε να επεκταθούν οι χώροι με δημόσιο χαρακτήρα. Παράλληλα, η σχέση με το φυσικό περιβάλλον παραμένει αναλλοίωτη δίνοντας την αίσθηση στον επισκέπτη ότι περιβάλλεται από το παρθένο φυσικό τοπίο. Την τελευταία ενισχύει ο παραδοσιακός χαρακτήρας του οικισμού, ο οποίος διατηρείται σε μεγάλο βαθμό. Τα λίθινα κτήρια με τα δώματα και τα στενά δρομάκια που περιβάλλονται από δέντρα δημιουργούν μία συγκινησιακή ατμόσφαιρα στον περιπατητή.
Η δημιουργία δομημένου χώρου και οι συνθήκες παραγωγής του είναι δύσκολο να κατανοηθούν και να παρατεθούν ως μία ανεξάρτητη διαδικασία. Αυτή πρϋποθέτει ένα σύνολο αξιών και αρχών οι οποίες συνοψίζουν το εκάστοτε οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό σύστημα. Η ανάγκη αλλαγής του δομημένου χώρου και της αρχιτεκτονικής που σταδιακά παρατηρείται είναι αποτέλεσμα ριζικών αλλαγών οι οποίες σταδιακά ενσωματώνονται στην τυπολογία, τη μορφολογία και τη λειτουργία του παραδοσιακού κτηρίου.