Ήθη, έθιμα, δοξασίες

Τα ήθη, τα έθιμα και οι δοξασίες ήταν στενά συνδεδεμένα με τον τρόπο ζωής τους, με το φυσικό περιβάλλον και το μορφωτικό τους επίπεδο. Αυτά επηρεάζονταν από την επαφή τους με άλλες πόλεις στην Ελλάδα και στην Ευρώπη μέσω του εμπορίου. Η γέννηση «αρσενικών παιδιών» αποτελούσε πρωτεύον ζήτημα για την οικογένεια, καθώς το αγόρι θα συνέχιζε το όνομα της οικογένειας, το επάγγελμα του πατέρα και τη συντήρησή τους στα γεράματα τους, ενώ τα κορίτσια έφευγαν και ανήκαν στην οικογένεια του γαμπρού. Τα μικρά αγόρια θεωρούνταν τυχερά και είχαν ιδιαίτερο ρόλο στην προετοιμασία του γάμου. Αγόρι ξάπλωνε στο στρώσιμο του νυφικού κρεβατιού. Τα προικιά τα πατούσε αγόρι (ενώ το φόρτωμά τους το έκαναν ηλικιωμένες γυναίκες), τρία αγόρια έφερναν τα τσουράπια (μάλλινες χονδρές χρωματιστές κάλτσες) στο σπίτι του γαμπρού, όπως και τα προζύμια και τις μπουγάτσες. 

Οι πολλές γέννες δηλώνουν και την αυξημένη παιδική θνησιμότητα, λόγω της δύσκολης ζωής αλλά και της έλλειψης ιατρικής περίθαλψης. Στο πένθος, η γυναίκα έπρεπε να φοράει μαύρα για 40 μέρες, όπως και τα παιδιά της. Έπρεπε να κάνει ταξίματα στην εκκλησία και σε αγίους, να μη ζηλεύει και να μην επιθυμεί φαγητό που δεν μπορούσαν αν της δώσουν. Επίσης, έπρεπε να φτιάχνουν σκουλαρίκι για το μωρό, αγόρι ή κορίτσι, από χρήματα οικογενειών που τα παιδιά τους δεν πέθαιναν. Επιδίωκαν να υιοθετήσουν παιδί για να ζήσουν τα δικά τους λόγω της ευσπλαχνίας τους. Μια άλλη συνήθεια ήταν να αφήνουν το παιδί σε σταυροδρόμι και όποιος το βρει να το βαφτίσει με το όνομα Χρήστος, Στρατούλης ή Στρατούλα (δρόμος), ή Ζήσης.[1] Η λεχώνα και το μωρό έβγαιναν από το σπίτι μετά από σαράντα μέρες για να πάνε κατευθείαν για ευχή στην εκκλησία, όπου και θα καθαρίζονταν από το κακό.[2]

Θεωρείται ότι σημαντικός λόγος της επιθυμίας για αγόρια ήταν και η εξάρτηση της οικογένειας από το έθιμο της προίκας. Ο αδελφός ήταν υποχρεωμένος να παντρέψει τις αδελφές του και να τις προικίσει με μέρος από την περιουσία που έπαιρνε όταν αυτός παντρευόταν. Καθώς δεν υπήρχαν ιατρικές γνώσεις γενικότερα και ειδικότερα σε σχέση με τη δημιουργία του φύλου του παιδιού, όλο το βάρος το έπαιρνε η γυναίκα, η οποία ήταν υποχρεωμένη να τρώει διάφορα «μαγικά» που ήταν συνδεδεμένα με τον ανδρισμό, για να γεννήσει αγόρι, όπως το τετράφυλλο αρσενοβότανο (φύτρωνε στο χάνι που κατουρούσαν τα βαρβάτα άλογα), ή την καρδιά κόκορα σαράντα μέρες μετά τη γέννα, για να γεννήσει αγόρι την επόμενη φορά. Η πρόβλεψη του φύλου του παιδιού ήταν μέρος των εθίμων, με απλά σημάδια, όπως το σχήμα της κοιλιάς –αν ήταν μυτερή θα ήταν αγόρι–, ή με οιωνοσκόπους που έσφαζαν προβατίνα για να δουν το συκώτι της, που αν είχε χαραμάδα θα γεννιόταν κορίτσι. Στη γέννα, η μαμή και οι δοξασίες πήγαιναν αντάμα. Οι προσευχές, αλλά και το να περάσει γιοφύρι η έγκυος για να κυλήσει το μωρό όπως το νερό κάτω από το γιοφύρι, ή το να κρατήσουν την έγκυο όρθια για τη γέννα. [3]