Η ζωή στο χωριό - Έθιμα και πεποιθήσεις του χωριού

Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και τη κτηνοτροφία. Καλλιεργούσαν σιτάρι, καλαμπόκι, φακές, κριθάρι, ρεβίθια, βύκο για ζωοτροφή και στις πλαγιές του Πάρνωνα ξερική πατάτα, ενώ τα ζώα τα οποία συνήθως εξέτρεφαν ήταν αιγοπρόβατα και βόδια. Ιδιαίτερα για το σιτάρι ακολουθούταν η διαδικασία του θέρους, του αλωνίσματος, του λιχνίσματος, του κοσκινίσματος και του αλέσματος, προτού γίνει χρήση του αλευριού για την παραγωγή ψωμιού στους φούρνους, που απαραίτητα είχε κάθε σπίτι στην αυλή του. Οι γυναίκες συνήθως ασχολούνταν με χειροτεχνίες που ικανοποιούσαν τις ανάγκες σε υφαντά και πλεκτά του σπιτιού και της οικογένειας, το εμπόριο περιοριζόταν μόνο στα πλαίσια του χωριού και οι τεχνίτες εξυπηρετούσαν στο χτίσιμο, τις σιδηρουργικές και ξυλουργικές εργασίες.

Τα παιδιά, από όταν χτίστηκε το Σχολείο, πήγαιναν σε αυτό, ξεκινώντας από τον Σεπτέμβρη έως τον Ιούνιο και κάνοντας μαθήματα όλη την εβδομάδα πλην της Κυριακής. Έπαιζαν με τόπια φτιαγμένα από κουρέλια ρούχων, με φακούς που τοποθετούσαν μπροστά σε ακτίνες ήλιου, ώστε να καψαλίζουν επιφάνειες και η φαντασία τους τους επέτρεπε να εξασκούν ακόμα περισσότερα παιχνίδια, τσουλώντας πάνω στο χιόνι ή το χώμα από μία πλαγιά του χωριού και να καταλήγουν σε κάποιο άλλο μέρος του χωριού. Το κουτσό, τα πεντόβολα, οι βόλοι, ο σαλίγκαρος, ο γκλίτσικας, το σκοινάκι, το κρυφτό, οι κλέφτες και οι αστυνόμοι και το κυνηγητό ήταν επίσης πολύ δημοφιλή παιχνίδια.

Το φθινόπωρο στο χωριό περιλάμβανε τις ασχολίες του τρύγου, του πατήματος των σταφυλιών, της απαγορευμένης, αλλά παραδοσιακής απόσταξης του τσίπουρου, του μαζέματος των καρυδιών και των καστάνων και της προμήθειας καυσόξυλων για τον χειμώνα. Ο χειμώνας ήταν συνήθως βαρύς με πολλά χιόνια και συνεπώς δεν άφηνε περιθώριο να αναπτυχθούν πολλές εργασίες. Συνήθως οι άνθρωποι καθάριζαν τις σόμπες τους, απολάμβαναν τα έθιμα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, τα παιδιά έλεγαν τα κάλαντα, οι νοικοκυρές ετοίμαζαν το παραδοσιακό τραπέζι και αντίστοιχα τιμούσαν τις παραδόσεις και τις Απόκριες, κάνοντας κέφι με τους μασκαράδες και τα μουντζουρώματα.

Την άνοιξη, που λιγόστευαν τα χιόνια, έσκαβαν τους κήπους για να παράγουν νέα λαχανικά, γιόρταζαν το Πάσχα και την Ανάσταση με κάθε πανηγυρικό τρόπο, θυσίαζαν απαραιτήτως αρνί ή κατσίκι και έτρωγαν αυγά και ριγανάτα εντόσθια, γιατί δεν συνηθιζόταν η μαγειρίτσα. Το καλοκαίρι το χωριό μάζευε πολύ κόσμο, καθώς πολλοί επανέρχονταν από τα πεδινά και άλλοι φιλοξενούνταν από τους ντόπιους, ενώ χαρακτηριστικός ήταν ο Δεκαπενταύγουστος στο μοναστήρι της Παναγίας Ελώνης και το πανηγύρι που παραδοσιακά ακολουθούσε.

Τα έθιμα που κυριαρχούσαν στο χωριό ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα με τις δεισιδαιμονίες και τα κατάλοιπα της πίστης σε μυθολογικές μορφές που λάτρευαν στο παρελθόν. Ξεκινούσαν από πριν ακόμα γεννηθεί ένα παιδί, με την προσπάθεια καθορισμού της μοίρας του και συνεχίζονταν μέχρι να ολοκληρωθεί η ζωή του.

Έτσι, κάποια από τα έθιμα ήταν ο στολισμός με φυλακτά για να προφυλάσσονται από κάθε κακό μεγάλοι και παιδιά, το ξεμάτιασμα που γινόταν απαραιτήτως από γυναίκες, το ποδαρικό την Πρωτοχρονιά και την ευθύνη που είχε το άτομο που έκανε ποδαρικό για το πώς θα εξελιχθεί η χρονιά στο σπιτικό, η μελέτη του καιρού το πρώτο εξαήμερο του Αυγούστου, ώστε να μάθουν πώς θα εξελιχθεί ο καιρός και τον υπόλοιπο χρόνο, η μεταφορά των βαγιών την Κυριακή των Βαΐων από νεόνυμφους του προηγούμενου χρόνου και ο σχηματισμός του σταυρού στις εισόδους των σπιτιών με την κάπνα του Αγίου Φωτός.

Άλλες πεποιθήσεις ήταν το γεγονός ότι μπορούσαν να διαβάσουν τη μοίρα στις πλάτες των αρνιών και τα κόκκαλα των πτηνών, τα πολλά κουκουνάρια που προοιώνιζαν βαρύ χειμώνα, το «λάγγεμα» του βλεφάρου που σήμαινε ότι κάτι καλό θα δεις, αν τρεμοπαίζει το δεξί και κάτι κακό, αν τρεμοπαίζει το αριστερό και αντίστοιχα με το αν βουίζει το δεξί ή το αριστερό αυτί.

Τέλος, τα πιο ιδιαίτερα έθιμα ήταν αυτά που αφορούσαν το γάμο, καθώς καθόριζαν και το μέλλον των νεόνυμφων. Οι αρραβώνες συνοδεύονταν με πυροβολισμούς, με γλέντια και με ανταλλαγή δαχτυλιδιών, το Μυστήριο γινόταν απαραιτήτως Κυριακή, ενώ οι προετοιμασίες άρχιζαν από την Πέμπτη με την προετοιμασία των πιτών και των γαμήλιων διπλών, με σκοπό να ολοκληρωθούν την επόμενη μέρα. Το Σάββατο έσφαζαν ζωντανά για το γλέντι μετά τον γάμο και μετέφεραν την προίκα της νύφης στο σπίτι του γαμπρού, αφού φυσικά τους είχε δείξει τι περιείχε. Ανήμερα του γάμου φίλοι και οικογένεια προετοίμαζε τους μελλόνυμφους, τους κούρευαν, τους έντυναν και έλεγαν τα αντίστοιχα τραγούδια στη νύφη, συνοδευόμενα και από μοιρολόγια. Έπειτα, πήγαινε ο γαμπρός να παραλάβει τη νύφη από το σπίτι της, λαμβάνοντας και το αντίστοιχο «σκαμπίλι» στο δεξί μάγουλο, ολοκληρωνόταν το μυστήριο στην εκκλησία με τον καταιγισμό από ρύζια και κουφέτα και ακολουθούσε το πανηγυρικό γλέντι.

Βιβλιογραφία : ΣΥΚΩΚΗΣ, Βασίλειος, 2006, Παλαιοχώριον, το στολίδι του Πάρνωνα,1η εκδ. Αθήνα: Εκδοτικός Οίκος Ι. Μπουκαβάλα Α.Ε.