Χαρακτηριστικοί τύποι κτισμάτων

Οι οικίες στην Μονεμβασία μπορούν να διαχωριστούν σε τρείς βασικούς τύπους κτιρίων, τον στενομέτωπο, τον πλατυμέτωπο και αυτόν με την σχεδόν τετράγωνη κάτοψη. Οι δύο από αυτούς παρουσιάζουν αξιοσημείωτη αντοχή στον χρόνο και συνεχίζουν να αναπαράγονται μέχρι και τον 19ο αιώνα. Ο τρίτος χάνεται κατα διαστήματα και εμφανίζεται αλλαγμένος στα τέλη του 19ου αιώνα και 20ου αιώνα. 

Ο στενομέτωπος, είναι ίσως ο παλαιότερος τύπος οικίας που έχει θολωτή την χαμηλότερη στάθμη, ο χώρος της οποίας λειτουργούσε ως αποθηκευτικός χώρος, αλλά και μεγάλο μέρος της στάθμης αυτής διαμορφωνόταν ως δεξαμενή νερού, που συλλεγόταν με την βοήθεια κεκλιμένων ρύσεων στο ύψος της στέγης. Η κύρια χρήση της κατοικίας αφορούσε τις ανώτερες στάθμες που συνήθως ήταν δύο. Η κατώτερη στάθμη είχε ανεξάρτητη είσοδο σε σχέση με τις άλλες δύο που επικοινωνούσαν εσωτερικά μεταξύ τους. Η δεύτερη στάθμη, επίσης θολωτή με ανοίγματα  συνήθως στις στενές πλευρές, φιλοξενούσε τις οικιακές λειτουργίες των οικιών οπως μαγειρεία, ύπνος κλπ. Πάνω από αυτή, η τρίτη στάθμη λειτουργούσε ως σάλα, δημιουργούνταν δώμα-ηλιακοταράτσα, που χρησίμευε στην αποξήρανση τροφής και άλλων πολλών χρήσεων. Πρόσβαση στο δώμα γινόταν από την τρίτη στάθμη. Τέλος, το στενό μέτωπο του κτιρίου προσανατολίζεται στη θάλασσα, ούτως ώστε να υπάρχει μικρότερη επιφάνεια κρούσης σε περίπτωση επίθεσης από τους τότε πολιορκητές με κανονιοβολισμoύς.

H περίπτωση του πλατυμέτωπου τύπου οικίας έχει την ίδια διαμόρφωση χώρων με τις αντίστοιχες λειτουργίες όπως τον στενομέτωπο τύπο. Η διαφορά είναι ότι η μεγαλύτερη πλευρά σε μήκος προσανατολίζεται στη θάλασσα με τη δυνατότητα να μπορεί να έχει περισσότερο αριθμό ανοιγμάτων προς τη θάλασσα. Οι στάθμες με τις λειτουργίες τους παραμένουν οι ίδιες όπως στον στενομέτωπο τύπο. Πιθανόν αυτά τα κτίρια να δημιουργήθηκαν στις περιόδους οικονομικής και κοινωνικής άνθησης και σε ειρηνικές περιόδους κατοίκησης. 

Ο τύπος με την τετράγωνη περίπου κάτοψη όπως φαίνεται στα ευρήματα μετά από καθαρισμούς, ανάγεται ακόμη και στον 16ο αιώνα μ.Χ. Η λειτουργική διαβάθμιση είναι η ίδια και με τους άλλους δύο τύπους, σε χαμηλότερη θολωτή στάθμη, και σε ένα ή δύο ανώτερα επίπεδα με το δώμα. Η δεύτερη στάθμη οταν επικοινωνούσε εσωτερικά με την τρίτη, πέρα από διαμορφωμένους θόλους, καλυπτόταν μερικές φορές από ξύλινη οροφή.