Στέγες

Όσο αφορά τις στέγες, παρατηρείται γενικά μια κύρια τυπολογία στο Ζαγόρι αλλά και σε όλη την Ήπειρο. Αποτελείται από την επικάλυψή της, το σανίδωμα, τις τεγίδες και τα ζευκτά.

Η κλίση της εξαρτάται από τις κλιματολογικές συνθήκες και από το υλικό επικαλύψεως. Στην περίπτωση του Ζαγαριού η κλίση φτάνει μέχρι και τις 23^ο .

Σε κάθε ζευκτό διακρίνουμε τον ελκυστήρα (φτέρνα), τους αμείβοντες (ψαλίδια), τις αντηρίδες (ντερέκια) και τον ορθοστάτη (μπαμπάς).

Είναι κατά κανόνα ξύλινες κατασκευές οι οποίες καλύπτονται από γκρι σχιστόλιθο τόσο στα παλιά κτήρια όσο και στα καινούρια. Η πλειοψηφία των στεγών είναι τετράριχτες , παρόλο που υπάρχουν και περιπτώσεις που αυτές είναι μονόριχτες ή δίριχτες, και καθιστές. Με τον όρο καθιστές εννοούμαι ότι τα κεκλιμένα δοκάρια, οι αμείβοντες, εδράζονται στους πλαϊνούς, περιμετρικούς τοίχους. Τα κεκλιμένα δοκάρια στηρίζονται καταλήγουν στον ελκυστήρα, το οριζόντιο δοκάρι που είναι η βάση του ζευκτού και τοποθετείται πάνω στους περιμετρικούς τοίχους.

Τα φορτία μεταφέρονται από τους αμείβοντες στον ελκυστήρα μέσω του κατακόρυφου ξύλου που τοποθετείται στον άξονα του ζευκτού και των αντηρίδων που τοποθετούνται στις διαγωνίους του, και βοηθούν τα κεκλιμένα δοκάρια να μην καμπυλώσουν. Συνοπτικά το βάρος της στέγης μεταφέρεται στον φέροντα οργανισμό, άμεσα στα σημεία έδρασης και έμμεσα με την βοήθεια του ελκυστήρα.

Η κατασκευή χαρακτηρίζεται από μια απλότητα τόσο σε σχέση με την κατασκευή της αλλά και σε σχέση με τις στατικές αντοχές της. Στα περισσότερα σπίτια οι στέγες καλύπτουν ανοίγματα που δεν ξεπερνούν τα 6 μέτρα με εξαιρέσεις τα μεγάλα αρχοντικά. Χρησιμοποιούνται συνήθως μικρές διατομές στα ξύλα (10 – 20 εκ.) και δεν είναι απαραίτητη η εξειδίκευση του τεχνίτη για την κατασκευή μιας τέτοιας στέγης.

Η στέγη είναι το σύνολο των ζευκτών  που επαναλαμβάνονται κατά διαστήματα και συνδέονται μεταξύ τους από τις τεγίδες. Οι τεγίδες είναι ξύλινα δοκάρια μικρής διατομής που τοποθετούνται κάθετα στα ζευκτά, συνήθως ένα στην κορυφή του τριγώνου και ένα η δύο συμμετρικά ως προς τον ορθοστάτη στη βάση του.

Πάνω στα ζευκτά τοποθετείται το σανίδωμα ή ‘’πέτσωμα’’, ξύλινες σανίδες πάνω στις οποίες τοποθετούνται οι σχιστόπλακες με την βοήθεια κονιάματος. Οι σχιστόπλακες τοποθετούνται με κλίση, τέτοια ώστε να μην επιτρέπουν στα νερά να εισχωρήσουν στο εσωτερικό της κατασκευής. Στο χαμηλότερο μέρος της στέγης, οι σχιστόπλακες παίρνουν μια πιο οριζόντια κλίση και προβάλλονται  από την επιφάνεια του τοίχου και στηρίζονται στα γείσα, έτσι ώστε τα νερά να απομακρύνονται χωρίς να επηρεαστεί ο τοίχος. Με τον όρο γείσο ονομάζουμε ειδικά λαξευμένους λίθους, μάρμαρα και ξύλα, οι οποίοι τοποθετούνται σε τακτά διαστήματα κάθετα στο πάχος των τοίχων, στο ψηλότερο σημείο τους και προβάλλονται ελαφρώς προς τα έξω. Στον οικισμό μας παρατηρήσαμε μόνο δύο είδη γείσων, (λίθινα και ξύλινα) ενώ υπήρχαν πολλές περιπτώσεις που δεν υπήρχαν καθόλου γείσα κάτω από τις στέγες.