Τυπολογία Αποτυπώσεων

Η κατάταξη των κτισμάτων σε αρχιτεκτονικούς τύπους μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους. Ένας από αυτούς είναι σύμφωνα με το σχήμα της κάτοψης. Στο Μονοδένδρι συναντάμε κατοικίες με κάτοψη ορθογωνική, Γ, Π, και κάποιες ακανόνιστου σχήματος που προκύπτουν απ’ το σχήμα του οικοπέδου.

Ένας άλλος τρόπος είναι η διάκριση των κατοικιών σύμφωνα με κάποια μορφoλογικά στοιχεία και τις κατατάσσουν σε 3 φάσεις ανάλογα με την χρονολογική εξέλιξη.
Ο Τύπος Α’ – ‘’γιαγιά’’ διαμορφώθηκε γύρω στο 1650 και σήμερα έχει εξαφανιστεί καθώς έχει υποστεί πολλές αλλοιώσεις γι’ αυτό και δεν εμφανίζονται παραδείγματα αυτού στον οικισμό μελέτης μας. Τα σπίτια που ανήκουν στον τύπο αυτό έχουν τοιχοποιία από ξερολιθιά με εμφανείς ξυλοδεσιές, παράθυρα λίγα και μικρά χωρίς τζάμια, πάτωμα στρωμένο από χώμα, τοίχους επιχρισμένους από λούτο (χώμα) και εξωτερική πέτρινη σκάλα σε υπαίθριο χώρο. Τα κτίσματα που κατατάσσονται στην περίοδο αυτή έχουν σχήμα τετράγωνο ή ορθογώνιο με 1 -2 δωμάτια ανώγια/κατώγια. Τζάκια δεν υπήρχαν, και στην μέση ενός τοίχου άναβαν την φωτιά (‘’γωνιά).
Ο Τύπος Β’ – ‘’μάνα’’ εμφανίζεται γύρω στο 1700-1750. Το σπίτι έχει μεγαλύτερα παράθυρα με τζάμια και σιδερένια κιγκλιδώματα. Τα σπίτια διαμορφώνουν 4 χώρους εσωτερικά πιο μεγάλους και ευρύχωρους, τα δωμάτια αποκτούν ξύλινο ταβάνι και η γωνιά αντικαθίσταται από τζάκι. Η σκάλα αποκτά περισσότερα σκαλοπάτια, βρίσκεται σε ημιυπαίθριο χώρο και αποτελεί την κρεβάτα στην πρώτη της μορφή.
Ο Τύπος Γ’ – ‘’θυγατέρα’’ εμφανίζεται κατά το 1750-1850. Τα σπίτια αυτού του τύπου είναι διώροφα στην πλειοψηφία, με πιο μεγάλα παράθυρα, πάτωμά ξύλινο με σανίδα και η σκάλα ξύλινη με πέτρινα τα 4-5 πρώτα σκαλοπάτια. Η κρεβάτα κλείνεται από την μια ή τις δυο πλευρές της με ξυλοκατασκευή και παράθυρα περιμετρικά, και συνήθως προεξείχε από την κάτοψη του ισογείου. Οι τοίχοι επιχρίονται με ασβέστη και κάποιες φορές ζωγραφίζονταν. Πάνω από το τζάκι εμφανίζεται καπνοδόχος και στα ντουλάπια προστίθενται μεσάντρες. Στον ημιυπαίθριο χώρο ισογείου διαμορφώνονται καμάρες.

Από τα σπίτια που μπορέσαμε να αποτυπώσουμε, διακρίνουμε ότι τα περισσότερα χαρακτηρίζονται ως αρχοντικά λόγω μεγάλου μεγέθους (διαστάσεις, ύψος), τρόπου κατασκευής και διάταξης στον χώρο, παρ’ όλα αυτά υπάρχουν και άλλα πιο μικρά σε μέγεθος με λιγότερη ποικιλία χώρων εσωτερικά.