Σχέση Δομημένου - Αδόμητου

Μέσα από το χάρτη δομημένου αδόμητου αποτυπώνεται ολόκληρη η εικόνα του οικισμού του Μονοδενδρίου και θίγονται τα κυριότερα χαρακτηριστικά της δομής του. Αρχικά παρατηρούμε έναν οικισμό που αναπτύσσεται γύρω από δύο βασικούς πυρήνες - κέντρα, την Άνω και Κάτω Πλατεία του. Η Κάτω Πλατεία αλλιώς Μεσοχώρι αποτελεί τον πυρήνα του παραδοσιακού ιστού του οικισμού, ενώ η πολύ μεταγενέστερη Άνω Πλατεία αποτελεί τον πυρήνα της νεωτεριστικής άποψης του οικισμού. Οι δύο πυρήνες είναι αποκομμένοι μεταξύ τους, με τον ένα να προσπαθεί να υπερισχύσει του άλλου, πλήττοντας έτσι το κοινωνικό και χωρικό συνεχές του οικισμού.

Με την υφιστάμενη κατάσταση του οικισμού και με τις μορφολογίες και δομές του πυρήνα της Άνω Πλατείας να μην εμπίπτουν στις παραδοσιακές τυπολογίες καθίσταται προφανής η εστίαση της ανάλυσης στον παραδοσιακό του πυρήνα. Παρατηρούμε λοιπόν ένα παραδοσιακό σφικτό κέλυφος, σχεδόν απρόσωπο με κύριο χαρακτηριστικό τα στενά καλντερίμια και τους ψηλούς συμπαγής μαντρότοιχους που περικλείουν σχεδόν κάθε όριο του οδικού δικτύου, κάνοντας σαφή τα όρια δημόσιου και ιδιωτικού, περιορίζοντας στο ελάχιστο τους ελεύθερους χώρους.

Σημαντικό ρόλο στην εκτόνωση αυτής της μονοτονίας διαδραματίζουν οι παραδοσιακές αυλόθυρες και το Μεσοχώρι του οικισμού, που με τη διαμόρφωση τους αποτελούν χώρους στάσης και συγκέντρωσης. Το δημόσιο κομμάτι του οικισμού θα συμπληρώσουν οι περίκλειστοι μαντρωμένοι χώροι των δύο Εκκλησιών του οικισμού, του Δημοτικού Σχολείου και του μεταγενέστερου Υπαίθριου Θεάτρου.

Ξεχωριστό κεφάλαιο της ιστορίας του οικισμού συνθέτουν οι μορφές των αδελφών Ριζάρη, των οποίων οι ευεργεσίες ναι μεν, δημιούργησαν ιδιωτικούς χώρους, αλλά συνάμα αποτελούν και αναπόσπαστο κομμάτι του δημόσιου βίου του Μονοδενδρίου.