Γενική Παθολογία Κτισμάτων

Η εξέλιξη των οικισμών της Άνδρου και συγκεκριμένα η κατάσταση των κτισμάτων είχε και έχει άμεση σχέση με τη γεωγραφική θέση του νησιού άρα και τις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες που επικρατούν σε αυτό. Ρωγμές που εντοπίσαμε σε ερειπωμένα σπίτια αλλά και χαρακτηριστικές καταστροφής (υποχώρηση τοίχων) προήλθαν κατά κύριο λόγο από την επίδραση των καιρικών φαινομένων σε αυτά.Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης, η εξέλιξη στον τρόπο δόμησης της οροφής, η οποία ενώ αρχικά διαμορφωνόταν στην πλειονότητα της από δώματα, σταδιακά άρχισε να αντικαθίσταται στα παλαιά κτίσματα από ξύλινες στέγες με κεραμίδι, οι οποίες και μείωσαν τις βλάβες που συχνά προέκυπταν στις προγενέστερες.

1.  Ρωγμές

Στους τοίχους που δεν έχουν γκρεμιστεί εμφανίζονται σε ορισμένα παραδείγματα ρωγμές. Οι ρωγμές αυτές είναι είτε κατακόρυφες, είτε διαγώνιες, είτε κατά περιπτώσεις οριζόντιες. Οι οριζόντιες ρωγμές, που εμφανίζονται στο ψηλότερο μέρος των κτηρίων συνήθως έχουν ως πιθανότερη αιτία τη διάβρωση λόγω υγρασίας. Ένας πέτρινος τοίχος δεν έχει καλή υγροµόνωση. Σε αυτό συντελεί η πορώδης σύσταση των λίθων που αφήνει το νερό να εισέρχεται στο εσωτερική δοµή του. Για το λόγο αυτό, οι παλιοί πάντα επίχριζαν τις τοιχοποιίες τους µε κάποιο επίχρισµα υδραυλικού τύπου (σαρδέλωμα). Όταν βέβαια το επίχρισμα αυτό φθαρεί λόγο της συντήρησης τότε η προστασία από την υγρασία εκλείπει, έτσι προκύπτουν οι αντίστοιχες φθορές και το συνδετικό κονίαμα μπορεί να αποχωρεί από την κατασκευή. Οι κατακόρυφες ρωγμές συνήθως συναντώνται σε ερείπια όπου ο κατακόρυφος τοίχος δεν συγκρατείται πια από τη στέγη, γιατί αυτή είναι μισογκρεμισμένη. Μπορεί είτε να έχουν ως αιτία την αστοχία σε κάποιο σεισμό είτε η παρουσία τους να είναι μεταγενέστερη, λόγω έλλειψης ελκυστικών δυνάμεων από την οροφή. Οι διαγώνιες ρωγμές εμφανίζονται στην επιφάνεια των κατακόρυφων στοιχείων και σε πολλά σημεία οφείλεται στη χρόνια καταπόνηση του πρεκιού των ανοιγμάτων με φορτία.

2. Από το δώμα στη στέγη

Το νησί βρίσκεται βόρεια των Κυκλάδων και έχει ψυχρό κλίμα, εμφανίζοντας χιονοπτώσεις κατά τους χειμερινούς μήνες. Το δεδομένο αυτό επηρέασε τη μορφή των κτηρίων μέσα στο χρόνο. Η κατασκευή του δώµατος ήταν ιδιαίτερα ευπαθής και ήθελε συνεχή συντήρηση. Κατά τους χειμερινούς μήνες η χιονόπτωση δημιουργούσε προβλήματα στα δώματα τα οποία λόγο του βάρους του χιονιού αλλά και της υγρασίας που αναφέρθηκε παραπάνω εμφάνιζαν συχνές αστοχίες μέχρι και υποχωρήσεις (σε ιδιαίτερες περιπτώσεις εγκατάλειψης). Σε αυτά λοιπόν τα πλαίσια, με την εξέλιξη της κατασκευής και την εισαγωγή νέων υλικών παρατηρείται σε μεγάλο ποσοστό ανάλογη παρέμβαση, δηλαδή όταν υπήρχε δυνατότητα το δώµα αντικαταστάθηκε από στέγη.

Οι παράγοντες που οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση του οικισμού είναι αφενός κλιματικοί παράγοντες, λόγω του τόσο υγρού περιβάλλοντος το οποίο επιβάλλει την τακτική συντήρηση των κτισμάτων, αφετέρου η εγκατάλειψη του οικισμού  λόγω του οικονομικού μαρασμού και της κατεύθυνσης πολλών Ανδριωτών στα επαγγέλματα της θάλασσας που τους κράτησαν μακριά από τα χωριά τους. Όπως και να χει σήμερα υπάρχουν όλες εκείνες οι επιστημονικές μέθοδοι έτσι ώστε να υπάρχει σωστή αποκατάσταση και συντήρηση των οικισμών μακριά από μεμονωμένες ανορθολογικές προσεγγίσεις που αντικρίσαμε στην επίσκεψη μας, μιας και όλοι αυτοί οι οικισμοί αποτελούν σημαντικό κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομίας.