Συγκριτικοί Πίνακες

Σύμφωνα με το ζεύγος Καλλιγά: “Τρεις διαφορετικοί τύποι κατοικιών ανιχνεύονται να συνυπάρχουν ήδη πριν τα τέλη του 17ου αιώνα (ΙΖ) : ο στενομέτωπος, ο πλατυμέτωπος και ο τύπος με τετράγωνη κάτοψη. Ο στενομέτωπος και ο πλατυμέτωπος παρουσιάζουν την μεγαλύτερη αντοχή στο χρόνο και συνεχίσουν να παράγονται μέχρι τον 19ο αιώνα (ΙΘ) και τον 20ο αιώνα (Κ).  

Ο στενομέτωπος, αποτελεί χαρακτηριστικό τύπο και στην Άνω Πόλη. Είναι ο πιο διαδεδομένος και στην Κάτω Πόλη η χρήση του είχε πολύ μεγάλη χρονική διάρκεια και τα δείγματα προέρχονται από πολλές ιστορικές περιόδους. Η μικρότερη πλευρά του κτιρίου τοποθετείται παράλληλα με τη κλίση του εδάφους. Στην απλούστερη μορφή του περιλαμβάνει μία στάθμη θολωτή στο χαμηλότερο επίπεδο. Σε τμήμα της στάθμης αυτής, στο πίσω μέρος της που βρισκόταν πάνω στο βράχο, αλλά καμιά φορά και χαμηλότερα αν ο βράχος ήταν πιο χαμηλά, δημιουργούσαν τη στέρνα. Πάνω από τον θόλο υψώνονταν δύο συνήθως στάθμες ενός όγκου επιμήκους, οποίος διατάσσεται κάθετα προς την κλίση του εδάφους. Εσωτερική επικοινωνία υπήρχε συνήθως στις δύο υψηλότερες στάθμες ενώ η χαμηλότερη εκτός από τη στέρνα ήταν εξολοκλήρου αφιερωμένη στην αποθήκευση διαφόρων προϊόντων όπως του φημισμένου κρασιού. Με αυτήν την πρωταρχική μονάδα συνδέονται άλλες. Συχνά ένας ακόμη επιμήκης όγκος θολωτός στη β΄ στάθμη πάνω από τον οποίο διαμορφώνεται δώμα-ταράτσα με πρόσβαση από τη γ’ στάθμη του κύριου όγκου. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο χώρος στη στάθμη αυτή παρέμεινε αδιαίρετος με παράθυρα στη στενή πλευρά προς τη θέα, αλλά και προς άλλες κατευθύνσεις αν υπήρχε δυνατότητα. 

Στον τύπο του Πλατυμέτωπου σπιτιού, ένας όγκος επιμήκης τοποθετείται παράλληλα με την κλίση του εδάφους με συνήθως μία στάθμη θολωτή στη χαμηλότερη στάθμη, και άλλες δύο υψηλότερα με ενδιάμεσο ξύλινο πάτωμα. Η διάταξη αυτή επιτρέπει να αναπτυχθεί στην πρόσοψη της γ΄ στάθμης σειρά παραθύρων προς τη θέα. Άλλες μονάδες προσκολλώνται στην αρχική συνήθως σε τμήματα της πρόσοψης δημιουργώντας δώμα ή διατάσσονται πίσω από τον κύριο όγκο. 

Στο τρίτο τύπο, οι αναλογίες της κάτοψης τείνουν προς το τετράγωνο και καμιά φορά υπάρχουν δύο μόνο στάθμες. Όταν οι στάθμες ήταν τρεις, υπήρχαν συνήθως θόλοι και στη β΄ στάθμη που όμως δεν καλύπτουν ολόκληρο το τετράγωνο σχήμα της κάτοψης το οποίο περιλαμβάνει και ένα τμήμα με ξύλινο πάτωμα. Πάνω από αυτό στην γ΄ στάθμη, ο χώρος είχε συνήθως δίρριχτη στέγη και πάνω από τον θολωτό τμήμα διαμορφωνόταν δώμα.” 

Πηγή: Αλέξανδρος Γ. και Χάρις Καλλιγά. (2006) “Μονεμβασία, Ξαναγράφοντας σε παλίμψηστα”, σ. 16.