Στέγες

Στην Κερατέα συνανατάμε ξύλινες στέγες επικαλυμένες από κεραμίδια οι οποίες ποικίλουν ως προς το σχήμα, την ποιότητα κατασκευής και τον τρόπο διαμόρφωσης του γείσου. Αυτή η διαφορετικότητα είναι που προσδίδει στον παραδοσιακό χαρακτήρα του οικισμού. 

Οι παλαιές στέγες είναι μονόριχτες, δίριχτες και τετράριχτες ενώ στα πιο καινόυρια κτίρια χρησιμοποιείται πλέον δώμα. Όσον αφορά για τον τρόπο κατασκευής συναντάμε δυο βασικούς τύπους, δηλαδή αυτόν της αντιστηριζόμενης και αυτόν του ζευκτού. Η πρώτη περίπτωση, αυτής της ανιστηριζόμενης, χωρίζεται σε δύο κατηγορίες αναλόγως του είδους της στέγης. Δηλαδή στις μονόριχτες στέγες έχουμε τους αμείβοντες να στηρίζονται πάνω στη τοιχοποιία που αντικαθιστά το κεντρικό ορθοστάτη μέσα στην οποία ενσωματόνονται οι ξύλινοι δοκοί. Στη συνέχεια, πάνω από αυτούς έχουμε ξύλινες σανίδες ίδιου περίπου πλάτους είτε συνεχόμενα είτε σε μικρή απόσταση μεταξύ τους. Μετά υπήρχε μια στρώση κονιάματος συνήθως τσιμεντοκονιάματος για την τοποθέτηση των κεραμιδιών. Τελική στρώση ήταν τα ίδια τα κεραμίδια που καρφώνονται πάνω στις τεγίδες και σε πρόσθετες ενδιάμεσες δοκίδες. Στην κεφαλή του κεραμιδιού καλόγριας υπάρχει μια μικρή εγκάρσια εγκοπή. Το επόμενο στην σειρά κεραμίδι τοποθετείται σε κονίαμα. Όταν καλυφθεί ένα βήμα ( τρεις αλλεπάλληλες κατακόρυφες σειρές καλόγριες) από υδρορροή μέχρι κορυφογραμμή τοποθετούνται από πάνω οι καλόγεροι. Οι καλόγεροι δεν καλύπτονται από κονίαμα , μόνο η κεφαλή τους γεμίζεται με κονίαμα και πιέζεται πάνω στο κεραμίδι καλογρια, ώστε η κεφαλή να πιάσει στις εγκοπές της καλόγριας. Τα μέρη που φαίνονται επιχρίονται εσωτερικά . Η διαδικασία αυτή κατασκευής μπορεί να πραγματοποιούταν και χωρίς το κονίαμα αναλόγως την οικονομική κατάσταση του κατοίκου. Αναλόγως εάν υπήρχε ψευδοοροφή κάτω από τους αμείβοντες τοποθετείται ξύλινα λεπτά δοκαράκια με στρώση κάτω από αυτά μια σοβάτινη επιφάνεια.

Η διαφορά με τις δίριχτες στέγες είναι ότι κάτω από το κορφιά έχουμε τη μεσοδοκό ένα κεντρικό οριζόντιο ξύλο πάνω στο οποίο στηρίζονται οι αμείβοντες, οι συγκολλημένες ξύλινες δοκούς. 

Δεύτερο είδος κατασκευής είναι αυτού του ζευκτού. Ουσιαστικά έχουμε τους αμείβοντες που αυτή τη φορά στηρίζονται στον ορθοστατη, πάνω αυτούς βρίσκονται οι ξύλινες τεγίδες και με τσιμεντοκονία ενωνόνται με τα κεραμίδια. Για μια ακόμη φορά στη περίπτωση που υπάρχει ψευδοοροφή, πιθανόν αυτό προστέθηκε, αργότερα η στέγαση καλύπτεται πρώτα με λεπτές ξύλινες σανίδες και έπειτα με σοβάτισμα.

Τελευταίος τρόπος στέγασης όχι τόσο κοινός είναι αυτός των μεταλλικών φύλλων. Χρησιμοποιήθηκε για τα γκαράζ αλλά υπήρχαν και περιπτώσεις στεγάσεων κτιρίων όπου αυτά τα αλουμινένια φύλλα τοποθετήθηκαν πάνω από τους αμείβοντες.Ίσως αυτό πρόκειται για μια μετέπειτα διασκευή για να αντικαταστήσει την πολύ παλιά στέγη που έχει καταρρεύσει.

Όσον αφορά για τα κεραμίδια που χρησιμοποιήθηκαν, τα βυζαντινά είναι χαρακτηριστικό στοιχείο της παραδοσιακής μορφής του οικισμου. Πρόκειται για το παλαιότερο είδος κεράμωσης , το οποίο έχει και μεγάλο βάρος και χρειάζεται πολύ ισχυρούς σκελετούς στέγης. Η κεράμωση αυτή προσφέρει στο κτίριο ωραία εμφάνιση εξωτερικά λόγω των απόλυτα ευθυγραμμισμένων κατακόρυφων αρμών και των ωραίων σκιάσεων που δημιουργεί. Ωστόσο βρέθηκαν και παραδείγματα χρήσης τούβλων, ισως λόγω της μη καλής οικονομικής κατάσταση του κάτοικοι ενώ σε πιο ίσως σύγχρονα κτίρια χρησιμοποιήθηκαν και ρωμαϊκά και γαλλικά κεραμίδια.

Ποικιλομορφία εμφανίζεται και στο ζήτημα της απόληξης της στέγης η οποία εξαρτόταν από την εποχή κατασκευής του κτιρίου.  Αν πρόκειται για νεοκλασικά κτίρια κατέληγαν σε δύο περιπτώσεις. Η πρώτη είναι το ακροκέραμα με διακοσμητικά μοτίβα και χρώματα. Βάση αυτού ήταν ωμόπλινθοι που είχαν επικαληφθεί με λευκό σοβά για να ταιριάζει με την υπόλοιπη όψη. Πάνω από το ακροκέραμα τοποθετούνταν τα βυζαντινά κεραμίδια με το τσιμεντοκονίαμα για στήριξη. Δεύτερη περίπτωση είναι η ίδια βάση με την προηγούμενη και ακριβώς από πάνω το κεραμίδι.  Αν πρόκειται, ωστόσο, για πιο παλιά κτίρια είχαμε τρεις κατηγορίες. Πρώτη είναι αυτή όπου κάτω από τα κεραμίδια υπάρχουν ξύλινα δοκάρια.  Ουσιαστικά μέσα από τη τοιχοποιία προεξέχουν οι τεγίδες. Πάνω από αυτές τοποθετείται το πέτσωμα κάτω ακριβώς από τα κεραμίδια. Όλα αυτά προεξέχουν σε απόσταση από τον τοίχο γυρω στα 7 με 10 εκατοστά έτσι ώστε το νερό της βροχής να καταλήξει στο έδαφος. Δεύτερη κατηγορία είναι αυτή όπου κάτω από τα πάλι προεξέχοντα κεραμίδια υπάρχουν πλακίδια υπο κλίση 45 μοιρών σε στρώσεις. Αυτά ενώνονται με τη στέγαση με τσιμεντοκονία που αργότερα επιστρώθηκε με ασβέστη ή λευκό σοβά. Τέλος βρέθηκε και περίπτωση όπου τα κεραμίδια στέκονταν πάνω κατευθείαν στην τοιχοποιία.