Χαρακτηριστικό παράδειγμα

Το συγκεκριμένο κτήριο (49) αποτελεί σημαντικό παράδειγμα, καθώς συγκεντρώνει πλήθος στοιχείων για την ανάλυση και κατανόηση του οικισμού.

Όσο αφορά την οργάνωση των χώρων, ο πιο συνηθισμένος τύπος παραδοσιακού κτηρίου περιλαμβάνει δύο στάθμες. Στην πρώτη στάθμη (κατώι), χωροθετούνται όλες οι βοηθητικές λειτουργίες της κατοικίας (κουζίνα, χώρος φύλαξης των ζώων, αποθηκευτικοί χώροι κτλ), ενώ στη δεύτερη στάθμη (ανώι) οργανώνεται ο χώρος διημέρευσης των ιδιοκτητών του.

Συνήθως, η πρώτη στάθμη αποτελείται από έναν ή δύο χώρους, υπόγειους ή ημιυπόγειους. Σπάνια, όπως για παράδειγμα στο συγκεκριμένο κτήριο, παρατηρείται οι χώροι αυτοί να είναι ισόγειοι.

Οι εξωτερικοί τοίχοι είναι κατασκευασμένοι από πέτρα. Πιο συγκεκριμένα σχιστόλιθο, ο οποίος βρίσκεται σε μεγάλη συγκέντρωση στο νησί. Σε περίπτωση που το κτήριο έχει πολύ μικρές διαστάσεις τότε δεν χρησιμοποιούνται ξυλοδεσιές.

Η είσοδος στην πρώτη στάθμη γίνεται από την αυλή και το δάπεδο είναι συνήθως συνέχεια του χώματος. Στο συγκεκριμένο κτήριο έχει προστεθεί ξύλινο δάπεδο, το οποίο είναι τοποθετημένο απευθείας στο έδαφος.

Η δεύτερη στάθμη περιλαμβάνει συνήθως την σάλα και τα υπνοδωμάτια, ενώ εδώ φαίνεται να υπάρχει και μία δεύτερη κουζίνα στον όροφο. Το μπάνιο διαχωρίζεται από την υπόλοιπη κατοικία και τοποθετείται στην αυλή.

Για τον διαχωρισμό μεταξύ των εσωτερικών χώρων και των χρήσεων τοποθετούνται συνήθως μπαγδατότοιχοι. Τα χωρίσματα αυτά φτάνουν μέχρι και τα οριζόντια ξύλινα δοκάρια που χρησιμοποιούνται για την στήριξη του ορόφου ή της ξύλινης στέγης.

Οι στέγες, συνήθως είναι τρίριχτες ή τετράριχτες και αποτελούνται από τους περαστές, τον κορφιά, τον μπαμπά, τα τσιμπίδια και τις τεγίδες. Βέβαια, χαρακτηριστικό τόσο του οικισμού όσο και ολόκληρης της Άνδρου είναι τα δώματα. Η στέγη φαίνεται να απαντάται σε ελάχιστα κτίσματα δίνοντας έναν διαφορετικό χαρακτήρα στις κορυφογραμμές του Ρογού και συνήθως έχει προστεθεί αργότερα.

Το πάτωμα της δεύτερης στάθμης είναι ξύλινο. Αποτελείται από τα κύρια δοκάρια, τα οποία συνήθως είναι κορμοί κυπαρισσιού. Όταν το μήκος του ανοίγματος είναι αρκετά μεγάλο τοποθετείται και ένα ακόμα δοκάρι στην άλλη διεύθυνση. Χαρακτηριστικό στοιχείο αποτελούν, επίσης, τα καλάμια, τα οποία τοποθετούνεται ενδιαμέσως των δοκαριών και πάνω στα οποία τοποθετείται χώμα. Δεν λείπουν και οι περιπτώσεις στις οποίες πάνω από τα οριζόντια δοκάρια τοποθετούνται σχιστόπλακες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα και στο συγκεκριμένο κτήριο, οι σχιστόπλακες μπορεί να τοποθετηθούν μόνο στο σημείο ένωσης των δοκαριών με τον εξωτερικό τοίχο.

Όσο αφορά τις οροφές, τις περισσότερες φορές φαίνεται το δομικό σύστημα, ενώ άλλες (συνήθως στο ανώι), δημιουργείται ένα είδος ξύλινης ψευδοροφής, η οποία διακοσμείται.

Η εσωτερική πλευρά των τοίχων στο ανώι είναι σχεδόν πάντα επιχρισμένη με σοβά, πράγμα που δεν ισχύει απαραίτητα και για το κατώι. Εδώ είναι σημαντικό να τονιστεί ότι έχει χρησιμοποιηθεί ο σοβάς και στην εξωτερική όψη των τοίχων.

Στα παραδοσιακά κτίρια του Ρογού, τα ανοίγματα και των δύο επιπέδων τοποθετούνται στοιχισμένα στον ίδιο άξονα, για την καλύτερη κατανομή των φορτίων της τοιχοποιίας. Τα κουφώματα είναι ξύλινα και η κάσα τους ενσωματώνεται στην τοιχοποιία, στη μέση του πάχους του τοίχου.

Φυσικά, θα πρέπει να σημειωθεί, ότι τα περισσότερα κτήρια έχουν προκύψει από συνεχείς αλλαγές, προσθήκες και επεμβάσεις, οι οποίες βέβαια ακολουθούν πάντα τους ίδιους κανόνες. Έτσι, δημιουργείται μία συνολική εικόνα στον οικισμό, η οποία όμως αποτελείται από μοναδικά κτήρια, με λύσεις προσαρμοσμένες στο εκάστοτε πρόβλημα.