Γενικά

Οι κατοικίες τους αποτελούν για τους Ανδριώτες “το επίκεντρο της ζωής τους”, όπως χαρακτηρισικά αναφέρει ο Ανδριώτης αρχιτέκτονας Γ. Λυγίζος.

Όπως και σε κάθε παραδοσιακό ελληνικό οικισμό, το δομημένο περιβάλλον παράγεται από το συνδυασμό των παρακάτω παραγόντων:

Το κλίμα του τόπου: η Άνδρος και πιο συγκεκριμένα τα Αποίκια έχουν ιδιαίτερα ακραίες καιρικές συνθήκες. Οι ισχυροί άνεμοι καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και η ηλιοφάνεια το καλοκαίρι είναι καταστάσεις το Ανδριώτικο σπίτι αντιμετωπίζει με τον τρόπο που οικοδομείται.

Το φυσικό τοπίο: οι παραδοσιακοί τεχνίτες και πρωτομάστορες πάντα κατασκεύαζαν το οίκημα με αισθητική φροντίδα και συνταίριασμα με το φυσικό τοπίο. Τα πολυώροφα αρχοντικά και οι πύργοι, εναρμονίζονται με την έντονη κλίση των προπόδων του Πέταλου.

Τα ντόπια υλικά: η παραδοσιακή κατασκευή εξαρτάται απόλυτα από τα υλικά δομής. Ο σκληρός σχιστόλιθος με τον οποίο χτίζονται τα κτήρια της περιοχής δεν παρέχει πολλές δυνατότητες για ποικιλία στη μορφή, αλλά επιτρέπει τη σύνθεση απλών όγκων για τη διαμόρφωση πλαστικού συνόλου.

Η αρχιτεκτονική παράδοση: το αρχιτεκτονικό παρελθόν του τόπου είναι ιδιαίτερα καθοριστικό γιατί αποτελεί το παράδειγμα προς μίμηση.

Καθημερινές συνήθειες:  το σπίτι είναι ιδιαίτερο σημαντικό κομμάτι της ζωής του Ανδριώτη. Όλες οι δραστηριότητές του γίνονται μέσα και γύρω από αυτό. Οπότε, ο κάτοικος το οργανώνει όλο με βάση τις συνήθειές του για να διευκολύνει τη ζωή του.

Υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά που αφορούν όλα τα σπίτια των Αποικίων.

Στα σπίτια η κύρια όψη δεν είναι αυτή που κοιτά στο δρόμο, αλλά η πιο υπήνεμη, νότια ή ανατολική.

Η βόρεια όψη έχει ελάχιστα και μικρά ανοίγματα ή είναι εντελώς τυφλή.

Τα ανοίγματα είναι λίγα και μικρών διαστάσεων, όχι εξαιτίας των ισχυρών ανέμων αλλά κυρίως λόγω του δυνατού αιγαιοπελαγίτικου φωτός που δεν είναι επιθυμητό να εισχωρεί στην οικία.

Τα ανοίγματα τοποθετούνται εύστοχα στις κατάλληλες θέσεις. Τα πλήρη μέρη της κατασκευής υπερτερούν σαφώς των κενών.

Οι φέροντες τοίχοι είναι από σχιστόλιθο μέσου πάχους περίπου ενός μέτρου.

Τα σπίτια είναι συνήθως διώροφα, με τον άνω όροφο ψηλότερο εσωτερικά για να κρέμονται από το ταβάνι οι μεταξοσκώληκες που εκτρέφονται στη σάλα.

Στα χωριά, τα σπίτια βρίσκονται μέσα σε κτήμα- κομμάτι της ακίνητης περιουσίας του ιδιοκτήτη. Από το οίκημα, το κτήμα φαίνεται περίοπτα. Βρίσκεται κοντά σε δρόμο και σε τοπική πηγή.

Όλα τα σπίτια έχουν μια αυλόπορτα- κηπόπορτα, με βαριές κάπως αναλογίες,  χαμηλή, κυρίως για να μη μπαινοβγαίνουν τα ζώα κι όχι για ασφάλεια ή για να προσδώσουν μνημειώδη χαρακτήρα στην όψη.

Τα κτήματα και οι αυλές λόγω του έντονοι αναγλύφου των προπόδων του Πέταλου οργανώνονται σε οριζόντιες ζώνες, τις αιμασιές.

Όλα χαρακτηρίζονται από απλότητα και πλαστικότητα στη σύνθεση.