Υφιστάμενο Νομοθετικό Πλαίσιο

Τα Αποίκια και οι Κατακαλαίοι έχουν χαρακτηριστεί παραδοσιακοί οικισμοί του Δήμου Άνδρου.

Με Βασιλικό Διάταγμα ΒΔ 24-7-1936 - ΦΕΚ 332/Α/6-8-1936 “Περί κηρύξεως ως αρχαιολογικών διατηρητέων Ιστορικών Μνημείων Ναών και Μονών των νήσων Κυκλάδων” χαρακτηρίστηκαν διατηρητέοι οι παρακάτω βυζαντινοί και μεταβυζαντινοί ναοί:

Μονή Ζωοδόχου Πηγής, Μονή Αγίου Νικολάου, Γεννέσιον της Θεοτόκου, Κοίμησις, Κατασυρτή, Άγιος Ιωάννης, Αγία Ειρήνη, Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος, Παναγία, Άγιος Δημήτριος, Αγία Κυριακή, Άγιος Δημήτριος, Άγιος Χαράλαμπος, Καταφυγιώτισσα, Σταυρός, Αγία Μαρίνα, Άγιος Ιωάννης

Επίσης, με Υπουργική Απόφαση ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1077/21773/24-5-1990 - ΦΕΚ 355/Β/13-6-1990 “Χαρακτηρισμός ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου του παλαιού Δημοτικού Σχολείου στην Κοινότητα Αποικιών Άνδρου” χαρακτηρίστηκε διατηρητέο το παλαιό Δημοτικό σχολείο του οικισμού “διότι είναι το μοναδικό δημόσιο οίκημα που σώζεται στην Κοινότητα και αποτελεί στοιχείο σύνδεσης με την ιστορία του τόπου”.

Ακόμα, με Υπουργική Απόφαση ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ27/53723/1012 π.ε./27-12-1991 - ΦΕΚ 65/Β/5-2-1992 “Κήρυξη μονών, ναών και κτισμάτων της νήσου Άνδρου ως ιστορικών διατηρητέων μνημείων” χαρακτηρίζονται ως ιστορικά μνημεία ναοί και κτίσματα της Άνδρου με ζώνη προστασίας που αναφέρεται δίπλα στο καθένα:

ΑΠΑΤΟΥΡΙΑ (Κοινότης Αποικίων)

Παναγία - παλαιά ενορία (100 μ.)

Άγιος Χαράλαμπος (100 μ.)

Άγιος Ιωάννης στου Μπιζιγρή (100 μ.)

Ζωοδόχος Πηγή (Πετραλώνι) (100 μ.)

Άγιος Τρύφων (50 μ.)

Αγία Μαρίνα - ερείπιον (30 μ.)

Παναγία Χρυσοπηγή - μόνον ένας τοίχος σώζεται (50 μ.)

Άγιος Νικήτας (100 μ.)

ΑΠΟΙΚΙΑ

Παναγία Σάριζα (Γέννησις) - ενορία (100 μ.)

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος - κτιριακόν συγκρότημα (μετόχι) εν ερειπίοις (100 μ.)

Ζωοδόχος Πηγή (Εκκλησάκι) (100 μ.)

Παναγία Κατακαλαίοι (100 μ.)

Άγιος Δημήτριος Σάριζα (50 μ.)

Άγιος Ιωάννης Σάριζα (30 μ.)

Καταφυώτισσα ή Σπηλιώτισσα (100 μ.)

Σταυρός (50 μ.)

Άγιος Κωνσταντίνος (50 μ.)

Αγία Κυριακή (100 μ.)

Άγιος Χαράλαμπος στο Τρικόλι

Άγιος Σπυρίδων (50 μ.)

Μονή Αγίας Μαρίνας (150 μ.)

Μικροπαναγιά - σωρός ερειπίων (50 μ.)

Κατασυρτή (Κοίμησις) - ενορία (100 μ.)

Ταξιάρχης

Άγιος Γεώργιος - νεκροταφείον (50 μ.)

Άγιος Δημήτριος (50 μ.)

Άγιος Βασίλειος (50 μ.)

Άγιος Ιωάννης Θεολόγος (100 μ.)

Εισόδια στου Σταματέλου (100 μ.)

Άγιος Στέφανος (100 μ.)

Αγία Μαρίνα στου Καρυστινού - ερείπιον (50 μ.)

Μυρτιδιώτισσα - ερείπιον (50 μ.)

Αγία Τσουρά (100 μ.)

Μονή Αγίας Ειρήνης (150 μ.)

Επίσης:

Κρήνη Σάριζα

Κρήνη Κλιμίρα

Κρήνη Λεύκα (50 μ.) και κρήνη Πατηριάνος (50 μ.)

Κρήνη Τρικολιού

Γέφυρα με καμάρα και επιγραφήν του 1780 (100 μ.)

Δημοτικόν Σχολείον