Στεμνίτσα (Τμήμα Γ)

Στέγες

 


Οι στέγες ανάλογα με τον τύπο κάτοψης διακρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες. Τα κτήρια ορθογωνικής κάτοψης, συνήθως έχουν τρίριχτη στέγη,
αυτά με τετραγωνική κάτοψη τετράρριχτη, ενώ τα κτίρια που έχουν κάτοψη σε σχήμα Γ, έχουν πιο πολύπλοκη στέγη, με διάφορες παραλλαγές. Στα τελευταία, επειδή συνήθως προκύπτουν από μεταγενέστερες προθήκες, η έδραση του νέου τμήματος της στέγης γίνεται πολλές φορές με ανορθολογικό τρόπο.

Ο βασικός τρόπος  κατασκευής ακολουθεί την εξής τυπολογία:

Μια σειρά ζευκτών που στηρίζεται σε διάμηκες χοντρό δοκάρι στην ευθεία του κορφιά και εδράζεται στους πλευρικούς τοίχους μέσω των στρωτήρων, δηλαδή μιας σειράς ξύλων που διατρέχουν περιμετρικά την τοιχοποιία, αποτελεί το βασικό σκελετό της κατασκευής. Πάνω από το σκελετό αυτό, τοποθετούνται οι τεγίδες (και σπανιότερα μια στρώση επιτεγίδων), δηλαδή ξύλινες δοκοί τοποθετημένες κάθετα στη διεύθυνση των αμειβόντων, που φέρουν το πέτσωμα. Το πέτσωμα, από την άλλη αποτελείται από μια στρώση σανιδιών τοποθετημένων πάλι «κόντρα» στις τεγίδες, που φέρουν την τελική επικάλυψη με κεραμίδι. Η μόνωση στις παλιές αυτές κατασκευές είναι ανύπαρκτη. Οι συνδέσεις των ξύλων είναι ως επί το πλείστων καρφωτές, ενώ οι αστοχίες οφείλονται συνήθως στην κακή κατανομή των φορτίων στα οριζόντια δοκάρια (ελκυστήρες), τα οποία με τον χρόνο λυγίζουν και καταρρέουν. (παράδειγμα, η λανθασμένη κατασκευή με έδραση του ορθοστάτη πάνω στα δοκάρια που ως αποτέλεσμα έχει την υπερβολική καταπόνηση τους, και συναντάται σε πλήθος περιπτώσεων.)

 

Τα κεραμίδια είναι στις περισσότερες των περιπτώσεων βυζαντινά, ενώ παρατηρούνται και ρωμαϊκά στον οικισμό. Εδράζονται απευθείας πάνω στο πέτσωμα, ενώ χαρακτηριστική είναι και η χρήση πρόσθετων ξύλινων δοκαριών, καρφωμένων στα κύρια της στέγης, που δημιουργούν μια αλλαγή στη κλίση των κεραμιδιών στο τελείωμα τους, που διευκολύνει την απορροή των υδάτων.

 

Στο εσωτερικό των σπιτιών, συχνά συναντάμε ψευδοροφές που καλύπτουν την κατασκευή της στέγης, με αποτέλεσμα η μελέτη της να είναι δυνατή μόνο από την παρατήρηση των ερειπίων που φέρουν ακόμη τη στέγαση.