Πληθυσμιακά Στοιχεία, Οικονομικές και Παραγωγικές Δραστηριότητες

Η Στεμνίτσα έχει υπάρξει σημαντικό βιοτεχνικό κέντρο, διάσημο για τους τεχνίτες του (χρυσικοί, μπρουντζάδες, χαλκωματάδες, γανωματήδες, σιδεράδες, καλαντζήδες, καμπανάδες, οπλουργοί και πυριτιδοποιοί). Η συνεχής αύξηση του πληθυσμού κατά τη διάρκεια του 16^ου αιώνα, σε συνδυασμό με τις περιορισμένες δυνατότητες ανάπτυξης της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, ανάγκασε τους κατοίκους να στραφούν στη βιοτεχνεία. Οι Στεμνιτσιώτες μεγαλούργησαν στη μεταλλοτεχνία και κυρίως στην αργυροχρυσοχοΐα, τέχνη που διατηρήθηκε σε ακμή μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα. Οι καμπάνες τους, τα μανουάλια τους, τα εκκλησιαστικά σκεύη, τα καντάρια, τα κουδούνια και τα κοσμήματα τους ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, ιδίως στην Κωνσταντινούπολη και Τη Σμύρνη. Η φήμη τους εξαπλωνόταν μέχρι τον Δούναβη καθώς, εκτός από τα εργαστήρια που διατηρούσαν στο χωριό, περιόδευαν σε μπουλούκια πραγματοποιώντας πολύμηνα ταξίδια.

Η κοινωνική ζωή της Στεμνίτσας διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο ζωής των μεταλλοτεχνιτών. Πλήθος εθίμων συνδέονται με την άφιξη και την αναχώρηση του άνδρα.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως είχαν διαμορφώσει τα σαμάρια των ζώων έτσι ώστε να μπορούν να εργάζονται ακόμη και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Οι τεχνίτες διαφύλασσαν την τέχνη τους και δεν διέδιδαν τα μυστικά της.

Έτσι εξέλιξαν μία συνθηματική γλώσσα, τα Μεστιτσιώτικα, τα οποία παρότι εμφανώς στηρίζονται απλά στον αναγραμματισμό των συμφώνων, συμπεριελάμβαναν ξένες, συμβολικές, αυτοσχέδιες και παράγωγες λέξεις, η κατανόηση των οποίων ήταν αδύνατη.

Εκτός από τη μεταλλοτεχνεία, στη Στεμνίτσα άνθισαν και άλλες τέχνες, όπως του κυροπλάστη, του σαμαρά, του ρασά, του τσαρουχά, του μπαλωματή και του βαρελά. Περιδιαβαίνοντας κανείς σήμερα τους δρόμους του χωριού, εάν θέλει να ανασυστήσει την όψη τους την εποχή της ακμής τους, θα πρέπει να τους φανταστεί γεμάτους εργαστήρια και μαγαζιά. Αναπαραστάσεις δοσμένες με ζωντάνια, ορισμένων από τα εργαστήρια αυτά, μπορεί να δει ο επισκέπτης στο Λαογραφικό Μουσείο Στεμνίτσας.

Το εμπόριο ήταν επίσης μια σημαντική πηγή πλούτου. Ονομαστοί έμποροι με έδρα τη Στεμνίτσα, διακινούσαν σε όλη την δυτική Πελοπόννησο, προϊόντα που εισάγονταν από την Ευρώπη. Η κτηνοτροφία, η γεωργία και η εκμετάλλευση του δασικού πλούτου, συνιστούσαν επίσης αξιόλογες πτυχές της οικονομικής ζωής.

Στην περίοδο της ακμής της, τον 19^ο αιώνα, μαρτυρείται ότι η Στεμνίτσα, είχε 3.000 κατοίκους. Σήμερα μετά το μεγάλο κύμα μετανάστευσης, από τις αρχές του 20^ου ως και τον 21^ο αιώνα έχουν απομείνει 400 περίπου κάτοικοι. Η τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας διδάσκεται σήμερα στην ομώνυμη δημόσια Σχολή , ενώ σε καταστήματα του χωριού θα βρείτε προιόντα της Στενιτσιώτικης αργυροχρυσοχοΐας.