ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ | ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ - ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΩΝ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΙΑΤΟΜΕΑΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 5ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ
Λάστα
Μη ορισμένοι ελεύθεροι χώροι
Το κεντρικό σταυροδρόµι του οικισµού
Στην προαναφερθείσα διαπλάτυνση των δύο δρόµων που βρίσκεται στο κέντρο του οικισµού και η οποία έρχεται σε συνέχεια µε τον περιβάλλοντα χώρο της εκκλησίας, η παρουσία των δηµόσιων χρήσεων των κτηρίων που την περιβάλουν (καφενείο, εµπόριο), καθώς και το ηρώου προς τιµή των πεσόντων του 1821 και 1940 που βρίσκεται εκεί, δηµιουργεί ένα ευρύτερο µη ορισµένο δηµόσιο χώρο (εικ.4). Η συγκεκριµένη διάταξη προκύπτει ως ενδιάµεσος χώρος δηµοσίου χαρακτήρα όχι µόνο από την χωρική της διάσταση και θέση αλλά κυρίως από την εννοιολογική υπόσταση που οι περιβάλλουσες κυρίως χρήσεις της δίνουν. Αν και η αποτύπωση της στον χάρτη σηµατοδοτεί ένα τµήµα δρόµου, η φυσικής της διάσταση είναι τελείως διαφορετική. Και πάλι η “δηµιουργία” υπόκειται σε δυναµικούς νόµους και όχι προσχεδιασµένες διατάξεις και καταστάσεις.
Δηµόσια αυλή τέταρτης οικιστικής ενότητας
Ο συγκεκριµένος χώρος αν και βρίσκεται σε στενή επαφή µε τις τρεις από τις τέσσερις οικίες της παρούσας ενότητας (εικ.5), από τις οποίες επίσης ορίζεται, φαίνεται να έχει καθαρά δηµόσιο χαρακτήρα και να µην ανήκει σε καµία από αυτές. Θα λέγαµε ότι µιας και δεν είναι ορισµένος αλλά προκύπτει από την χωροθέτηση των γύρω κτισµάτων είναι ένας χώρος και πάλι ορισµένος δυναµικά, οδηγούµενος από λειτουργικές ανάγκες, και όχι προϊόν σχεδιασµού. Ο χώρος αυτός είναι το σηµείο πρόσβασης για τις δύο από τις τρεις οικίες και σε συνδυασµό µε το µονοπάτι που τον προσεγγίζει από τα δυτικά και τον δρόµο από τα βόρεια αποτελεί ένα είδος τοπικού κόµβου. Πέραν από την χρηστική αυτή αξία του δεν δείχνει να φέρει άλλες λειτουργίες και χαρακτηριστικά.
Κρήνες
Όπως έχει προαναφερθεί, η ύπαρξη του υγρού στοιχείου είναι ένας καθοριστικός παράγοντας τόσο για την εσωτερική διάρθρωση των οικισµών αλλά και για την επιλογή της γενικής θέσης αυτών. Είδαµε πως η ύπαρξη ή όχι άφθονου νερού δίνει άλλη προοπτική στην αγροτική καλλιέργεια και την οικονοµία ενός τόπου, και επίσης βελτιώνει την καθηµερινότητα των οικιστών αυτού (εικ.6). Η ύπαρξη µιας κρήνης είναι ικανή να αποτελέσει τον παράγοντα δηµιουργίας µιας γειτονιάς πλησίον αυτής, αλλά και να διαµορφώσει την διάταξη της. Η καθηµερινή ανάγκη για πρόσβαση σε τρεχούµενο νερό οδήγησε στην δηµιουργία πηγαδιών, κρηνών και αρδευτικών εν γένει έργων, και µέσα στο χρόνο οι τόποι αυτοί αρχίζουν να αποκτούν δηµόσιο χαρακτήρα και να αποτελούν µέρος κοινωνικής συναναστροφής κυρίως για τις γυναίκες του χωριού.
Η Λάστα κτισµένη στους ανατολικούς πρόποδες του όρους Αγιολιά (Άγιος Ηλίας) βρέχεται από ρέµατα και παραποτάµους του ποταµού Λάδωνα. Σύµφωνα µε τα γραµµένα για τη Λάστα κείµενα, του Νικόλαου Λάσκαρη (“Τα Μνηµεία της Λάστας”), “αυτή ποτίζεται από έξη βρύσες. Στα δυτικά της, εγγύτερα στη κορυφή του Αγιολιά, βρίσκεται η Σκουνταίϊκη, παρακάτω η Αφεντική, µεσηµβρινά στο κέντρο σχεδόν του χωριού, του Παύλου, παρακάτω στο κάτω µέρος ανατολικά η Μπάνισκος, βορεινά της Μπάνισκους το Καϋλονέρι, και βορεινά του Καϋλονεριού, η Σβαρίτσα. Από την πρώτη και την τελευταία πολύ λίγες οικογένειες έπαιρναν νερό. Πολύ χρήσιµη ήταν η Αφεντική γιατί από εκείνη ποτίζονταν όλοι οι κήποι. Μια επίσης καλή και σηµαντική για τον οικισµό βρύση είναι εκείνη του Παύλου, µε πολύ δροσερό και ανάλαφρο νερό. Νότια αυτής και σε απόσταση όχι µεγαλύτερη των 15 λεπτών (βάδην) προς Βυτίνα υπάρχει η βρύση “Αγία Παρασκευή”. Από το σηµείο εκείνο βλέπει κανείς όλη τη Λάστα. Δυτικά της Λάστας, πίσω στον Αγιολιά είναι η βρύση του Δεληγιάννη. Πήρε το όνοµά της από τον επονοµαζόµενο ο οποίος καθόταν στο σηµείο εκείνο και συγκέντρωνε τα δέκατα της Λάστας ως τα 1821.”
Σήµερα στον οικισµό, τέσσερις µόνο κρήνες υπάρχουν και λειτουργούν ακόµη, οι οποίες όµως είναι ζωτικής σηµασίας. Από αυτές που αναφέρει ο Ν. Λάσκαρης οι τρεις, η Αφεντική (εικ.7), η Μπάνισκος (εικ.9) και του Παύλου (εικ.10) διατηρούνται ακόµη στην αρχική τους κατάσταση και έχει προστεθεί επιπλέον µια νότια του Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου (εικ.8) η οποία φέρει και το ίδιο όνοµα. Η τελευταία κατασκευάστηκε την 18-7-1981 µε δαπάνη του Δηµ. Α. Καγιούλη.
Τυπολογικά εντάσσονται στις ροοκρήνες και έχει γίνει διαµόρφωση της πηγής µε λιθοδοµή. Οι κρήνες αυτές, όλες µνηµειακού χαρακτήρα, έχουν µια χαµηλού βάθους δεξαµενή, βοηθητικό βάθρο προσέγγισης (Αφεντική) ή και σκαλοπάτια (Παύλου, Μπάνισκος). Άλλο επίσης, κοινό τους χαρακτηριστικό είναι η εσοχή που δηµιουργείται στο πάχος του τοίχου, από όπου αναβλύζει το νερό, της οποίας το άνω µέρος κατασκευάζεται πάντα µε θολίτες και η στέψη αυτής δικλινής µε επικάλυψη σχιστόπλακας.
