Στεμνίτσα (Τμήμα Α)

Τοιχοποιίες (εξωτερικές και εσωτερικές)

 

Οι τοιχοποιίες είναι από λιθοδομή , ανεπίχριστες εξωτερικά και φέρουν ξύλινες ενισχύσεις. Για την κατασκευή τους χρησιμοποιούσαν ντόπιες πέτρες , ασβεστολιθικής σύστασης , ακατέργαστες  εξορυγμένες από τα γύρω βουνά. Το πλάτος των λιθοδομών μετράται στα 80-90 εκ στη βάση των κτισμάτων και στα 50-70 εκ στην κορυφή τους, για τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση.

Ως προς τον τρόπο δόμησης ο πιο συχνός τύπος λιθοδομής που παρατηρείται μπορεί να περιγραφεί ως εξής: σχηματίζονται δύο μέτωπα, ένα στην εσωτερική και ένα στην εξωτερική παρειά, τα οποία ενώνονται ενδιάμεσα με λάσπη, χαλίκια και μικρές πέτρες (σχήμα 1). Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στις γωνίες των κτισμάτων, όπου υπάρχουν γωνιόλιθοι δηλ. λαξευτά αγκωνάρια που τοποθετούνται το ένα πάνω στο άλλο εναλλάξ το ένα όρθιο και το άλλο πλαγιαστό (σχήμα 2). Οι γωνιόλιθοι αυτοί έχουν πολύ σημαντικό ρόλο στην κατανομή των φορτίων, αφού ισχυροποιούν ένα ιδιαίτερα αδύναμο σημείο της κατασκευής, τη γωνία.
 
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται κυρίως για τα συνδετικά κονιάματα είναι η άμμος και ο ασβέστης, ενώ για το αρμολόγημα ασβεστοκονίαμα με τριμμένο κεραμίδι. Αξίζει να σημειωθεί ότι επιχρίσματα χρησιμοποιούσαν μόνο στο εσωτερικό της τοιχοποιίας. Αυτά αποτελούνταν από ασβέστη αναμεμιγμένο με τρίχες από γίδα ή άχυρο, για μεγαλύτερη αντοχή και αποφυγή συστολής ξηράνσεως.
 
Οι εσωτερικοί τοίχοι των κτηρίων που συναντάμε είναι ελαφριοί με ξύλινο φέροντα οργανισμό (σχήμα 3) και εντάσσονται στην κατηγορία των φερόμενων κατασκευών.

 

ΞΥΛΟΔΕΣΙΕΣ

Στο σώμα της τοιχοποιίας αναπτύσσονται οριζόντιοι ελκυστήρες από ξύλινα στοιχεία (ξυλοδεσιές) , οι οποίοι εξασφαλίζουν τη λειτουργία των διασταυρούμενων τοιχοποιιών ως ενιαίου δομικού στοιχείου. Οι οριζόντιοι αυτοί ελκυστήρες ενώνονται μεταξύ τους με μικρότερα ξύλινα στοιχεία στην κάθετη  σ’ αυτούς διεύθυνση(σχήμα 5)  ή και σε ορισμένες περιπτώσεις  με «λύκους» ή αλλιώς κλάπες(σχήμα 6), ξύλα που τοποθετούνται κάθετα στον τοίχο και  των οποίων η διατομή σχηματίζει μία «μασχάλη» που εγκιβωτίζει τα υπόλοιπα στοιχεία της ξυλοδεσιάς και την σταθεροποιεί. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται η καλύτερη συμπεριφορά της τοιχοποιίας στην κατανομή των φορτίων ή σε ένα πιθανό επερχόμενο σεισμό, καθώς η λιθοδομή συμπεριφέρεται  καλύτερα σε θλιπτικές δυνάμεις , ενώ η ξυλοδεσιά ανταποκρίνεται εξίσου καλά στις εφελκυστικές καταπονήσεις. Οι συνδέσεις των ξύλων γίνεται με ήλωση, ενώ τα συνευθειακά κομμάτια ενώνονται με φαλτσογωνιά (σχήμα 7). Σίγουρα , δεν υπάρχει τυποποίηση όσο αφορά τη συγκεκριμένη κατασκευή μια και  σε κάθε κτίσμα ο τρόπος τοποθέτησης των ξύλων είναι διαφορετικός(σχήμα 8). Από τη μελέτη επί του πεδίου παρατηρήθηκαν ορισμένες περιπτώσεις ξυλοδεσιάς  οι οποίες παρουσιάζονται παρακάτω. 

εγκάρσια τομή λιθοδομής 
(σχήμα 1)
εγκάρσια τομή λιθοδομής (σχήμα 1)
γωνιόλιθοι
(σχήμα 2)
γωνιόλιθοι (σχήμα 2)
εσωτερική τοιχοποιία
(σχήμα 3)
εσωτερική τοιχοποιία (σχήμα 3)
οριζόντιοι ξύλινοι ελκυστήρες
(σχήμα 4)
οριζόντιοι ξύλινοι ελκυστήρες (σχήμα 4)
κλάπα ή λύκος
(σχήμα  5)
κλάπα ή λύκος (σχήμα 5)
παραλλαγή ξυλοδεσιάς - σύνδεση ελκυστήρων στη γωνία
(σχήμα 6)
παραλλαγή ξυλοδεσιάς - σύνδεση ελκυστήρων στη γωνία (σχήμα 6)