Συγκριτικοί Πίνακες

Σε επίπεδο κάτοψης διακρίνουμε κατά κύριο λόγο κατοικίες σχήματος τετραγώνου, παραλληλογράμμου, σχήματος Γ και Π. Σπάνια συναντάμε και άλλους, περισσότερο σύνθετους, τύπους, αλλά ακόμη και τότε η εσωτερική οργάνωση παραμένει ίδια και διακρίνεται σε δίχωρη, τρίχωρη, τετράχωρη ή πολύχωρη με μια κεντρική σάλα της οποίας το σχήμα μεταβάλλεται.

Τα παλαιότερα κτίσματα του οικισμού είναι τετραγωνικής κάτοψης, τα λεγόμενα πυργόσπιτα. Ο ρόλος τους ήταν κυρίως αμυντικός με στοιχεία στην κατασκευή τους που υποδηλώνουν κυρίως τον οχυρωματικό τους χαρακτήρα και λιγότερο τον χαρακτηρισμό τους ως τυπικά κτίρια κατοίκησης.

Σχετικά με τους υπόλοιπους τύπους, τη μονάδα σύνθεσης τους αποτελεί ένας καθαρός ορθογωνικός όγκος με αναλογίες 1:2. Ο βασικός όγκος του απλού ορθογωνίου άλλοτε εμφανίζεται αυτούσιος και μέσα του ενσωματώνονται όλες οι λειτουργίες της κατοικίας και άλλοτε προστίθενται ένας ακόμη όγκος κάθετος σ’ αυτόν και έτσι προκύπτει ο τύπος Γ, ενώ το σχήμα Π αποτελείται από δύο βασικά ορθογώνια που ενώνονται μεταξύ τους με την παρεμβολή ενός τρίτου όγκου.

Σε νεώτερες κατοικίες στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές 20ου αρχίζει να γίνεται χρήση του εξώστη στους ανώτερους ορόφους, προφανώς όταν οι παλιότεροι κίνδυνοι αρχίζουν να εκλείπουν. Σ’ αυτήν την εποχή το μαγειρειό και η κουζίνα βγαίνουν έξω από το σπίτι και εγκαθίστανται στην αυλή για περισσότερη καθαριότητα και άνεση.

Πηγή: Σπουδαστική εργασία του μαθήματος Αρχιτεκτονικής ανάλυσης παραδοσιακών κτιρίων και συνόλων «Πεντάλοφος, Κάτω συνοικία» (Αγοραστίδου Β., Αναστασιάδη Δ., Γεωργάκη Χ., Καϊκά Μ.), 1987