Ανοίγματα

Ανοίγματα:

Χαρακτηριστικό των ανοιγμάτων της Μονεμβασιάς είναι το εξωτερικό πώρινο περιθώριο, που χρησιμοποιείται για την προστασία της ξύλινης κάσας. Το περιθώριο αυτό επιτρέπει στο κούφωμα να ανοίγει μόνο εσωτερικά. Επίσης τα σκούρα είναι τοποθετημένα προς το εσωτερικό των κτιρίων και εξωτερικά αυτών, τα τζαμιλίκια.

Σε παλαιότερα ανοίγματα έχουν χρησιμοποιηθεί ημικυκλικά υπέρθυρα εξωτερικά, τα οποία ήταν διακοσμημένα με μία λεπτή χαρακτή γραμμή στην εξωτερική επιφάνεια που ακολουθούσε το ημικύκλιο. Στην ποδιά των παραθύρων αυτού του τύπου υπήρχε ένα λοξότμητο το κυμάτιο εξωτερικά.

Τα ανοίγματα της βενετοκρατίας έχουν βαθιά περιθώρια που εξέχουν από την επιφάνεια του τοίχου περίπου ένα εκατοστό. Υπάρχουν ανοίγματα με πώρινα περιθώρια, έντονα βαριά κυμάτια και με πώρινο γείσο που προεξέχει. Οι εξώπορτες είχαν συχνά παραστάδες από πωρόλιθο με λαξευμένες βάσεις και επίκρανα και φαρδιά υπέρθυρα από μάρμαρο.

Οι αυλόπορτες συνήθως έχουν εσωτερικό πρέκι χαρακτηριστικής διαμόρφωσης και ορθογωνικά ανάγλυφα περιθώρια, μέσα στα οποία γράφεται τοξωτό υπέρθυρο, το οποίο στηρίζεται σε επίκρανα με οριζόντια κυμάτια. Έχουν καταγραφεί περιπτώσεις που για τους εσωτερικούς λαμπάδες χρησιμοποιήθηκε κατεργασμένος πωρόλιθος.

Σώζονται επίσης από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, τριπλά παράθυρα που ορισμένες φορές στέφονταν με φεγγίτη. Τα παράθυρα απλώνονται σε δύο ή και τρεις τοίχους και ενώνονται εσωτερικά με κοινό πρέκι που τους περιτρέχει, ενώ οι ποδιές ενώνονται με περβάζι. Σε περίπτωση που ένας τοίχος αποτελεί μεσοτοιχία αντί για παράθυρα διαμορφώνονται ντουλάπια. Στη Β’ Τουρκοκρατία συναντάμε και τα μικρά παράθυρα όπου τα υπέρθυρα τους  διαμορφώνονται δύο πουριών σκαλισμένων, με κοιλόκυρτα κυμάτια.

Το 19^ου αιώνα και τις αρχές του 20^ου κατασκευάζονται μεγαλύτερα ανοίγματα. Τα πώρινα περιθώρια είναι απλά ή και φαρδιά και προεξέχουν από επιχρισμένο σοβά η τούβλο, ενώ συναντάμε κυρίως ξύλινα υπέρθυρα. Η κάτοψη των ανοιγμάτων πλέον αρχίζει να γίνεται σφηνοειδείς σε αντίθεση με την παλαιότερη ορθογωνική κάτοψη που κυριαρχούσε.

Κουφώματα :

Τα κουφώματα ήταν πάντα κατασκευασμένα από ξύλο, είχαν ορθογώνιο σχήμα και τα παλαιότερα χρόνια χτίζονταν μαζί με τους τοίχους. Τα σκούρα ήταν τοποθετημένα προς το εσωτερικό των κτιρίων και εξωτερικά αυτών, τα τζαμιλίκια. Αφαλίζονταν με σιδερένια κοντομίρια και αγκύρωνονταν σε θηλιές που έφερε ο λαμπάς. Βάφονταν με ελαιόχρωμα σε έντονους χρωματισμούς και είχαν ανέκαθεν περιορισμένη διάρκεια ζωής λόγω των καιρικών συνθηκών.

Πηγή: Αλέξανδρος Γ. και Χάρις Καλλιγά. (2006) “Μονεμβασία, Ξαναγράφοντας σε παλίμψηστα”, σ. 22- 26