Γενικά στοιχεία για τον οικισμό

Ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης και παλαιότερα Ορεινό Άστρος) βρίσκεται επί του αρχαιότερου δρόμου Παρ. Άστρους – Τρίπολης, στο 18^ο περίπου χλμ. Είναι ένα ορεινό χωριό, σε 721 μ. υψ., στη βόρεια πλαγιά του Σαραντάψυχου, πρόβουνου του Πάρνωνα (Μαλεβού).

Στην είσοδο του χωριού υπάρχει η σύγχρονη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Συνεχίζοντας συναντάς ένα αλσύλλιο, το «Κουτρί». Εκεί ο επισκέπτης διακρίνει εντοιχισμένη μια μαρμάρινη πλάκα. Πρόκειται για την κτητορική επιγραφή της περίφημης Σχολής Καρυτσιώτη που μόνη αυτή σώθηκε μετά την πυρπόληση της Σχολής από τις ορδές του Ιμπραήμ στις 30 Ιουλίου του 1826. Η Σχολή είχε ιδρυθεί από το Δημήτριο Καρυτσιώτη, μεγάλο ευεργέτη της περιοχής, ξενιτεμένο στην Τεργέστη, που διέπρεψε στο εμπόριο. Η Σχολή ήταν πλήρες διδακτήριο – οικοτροφείο και λειτούργησε το 1798 με μαθητές σχεδόν από όλη την Πελοπόννησο. Ως παράρτημα της Σχολής του Αγιάννη ιδρύθηκε δεύτερη Σχολή στα Αγιαννίτικα Καλύβια, το 1805. Στο κτίριο της Σχολής στεγάζεται σήμερα το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους.

Μετά το «Κουτρί», περί τα 250 μ., απαντά κανείς την κεντρική πλατεία του χωριού, με την μεγάλη πλατάνα. Εκεί βρίσκεται και ο ναός του Άι-Γιώργη, μεταβυζαντινός, με ολόγραφο το εσωτερικό του. Οι τοιχογραφίες είναι πιθανόν έργα του Αγιαννίτη ιερέα και ζωγράφου Γεωργίου Κουλιδά. Σε πολλές από αυτές διακρίνονται τα ίχνη από το πέρασμα του Ιμπραήμ: ξιφισμοί στα πρόσωπα των Αγίων και το βγάλσιμο των ματιών τους. 

Κοντά στην πλατεία βρίσκεται δίωροφο μακρόστενο οίκημα, με πολεμίστρες, το οποίο, κατά την παράδοση, χρησιμοποιήθηκε ως Κυβερνείο για την εγκατάσταση της Επαναστατικής Κυβέρνησης, από 22 Αυγούστου έως 1 Οκτωβρίου 1822. Το χρονικό αυτό διάστημα βεβαιώνεται και από τα Αρχεία των Λαζάρου και Γεωργίου Κουντουριώτη (τ. Α΄, σ. 92 κ.εξ.). 

Κατηφορίζοντας από την πλατεία του Άι-Γιώργη προς το κάτω μέρος του χωριού περνάμε από τη θέση Κουφόβουνο, όπου σώζονται αναπαλαιωμένα τα αρχοντικά σπίτια του προεστού Αναγνώστη Παπάζογλου, και φτάνουμε στην καμαρόσκεπη πηγή Πηγαδάκι, με την ανάγλυφη, αραβογράμματη τουρκική επιγραφή σε εντοιχισμένη πλάκα και χρονολογία 1100 (1742 μ.Χ.): «Ο ρεϊζης (αξιωματικός) Χατζη-Ισμαήλ, φιλάνθρωπος και ειρηνοποιός, αφήνει πηγή νερού καθαρού και γλυκού χάρη του κόσμου. Για το ζωγόνο έργο του να λέτε τη Φετιχά (προσευχή)».

Λίγο πιο κάτω βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, επίσης μεταβυζαντινή. Ο επισκέπτης θαυμάζει την υπεραιωνόβια πλατάνα και το άφθονο παγωμένο νερό που πηγάζει ακριβώς κάτω από την εκκλησία και ρέει από τέσσερις κανάλους. Μέχρι το 1960 περίπου το νερό κινούσε τέσσερις νερόμυλους και ποτίζονταν τα προσοδοφόρα περιβόλια. Δυστυχώς τώρα ο τόπος έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί και τα βάτα πήραν τη θέση των μποστανιών. Συνεχίζουμε ανατολικά, στο κάτω χωριό, προσπερνάμε το παλιό σχολείο, το  προσκυνητάρι στη θέση της εκκλησίας του Αγίου Βασιλείου, που και αυτή πυρπόλησε ο Ιμπραήμ, και φτάνουμε στην πολυτραγουδισμένη πηγή, το Σουληνάρι, με την επιβλητική πλατάνα, στόλισμα για την περιοχή.


Από την πλατεία του Άι-Γιώργη, δρόμος οδηγεί στο άνω μέρος του χωριού, και στη Λάκκα, τη δεύτερη πλατεία, όπου βρίσκεται και ο ναός της Παναγίας, χτισμένος από τους αδελφούς Μ. Παπούλια (ή Τουρή) πάνω στα θεμέλια παλαιότερου που κατέστρεψε ο Ιμπραήμ. Από το σημείο αυτό μπορεί κανείς να θαυμάσει σχεδόν ολόκληρο το χωριό, την άγρια ομορφιά των γύρω βουνών και το ζωογόνο πράσινο. Ο δρόμος συνεχίζει και οδηγεί στην έξοδο από το χωριό προς το Μοναστήρι της Μαλεβής και τον Άγιο Πέτρο. Βγαίνοντας από τον Αγιάννη επιβάλλεται μια στάση στο Περδικονέρι, πηγή με εξαίρετο και χωνευτικό νερό. Σε 2 χιλιόμετρα περίπου, στη θέση «Ξηροκάμπι», σώζονται ερείπια του Κάστρου της Ωριάς, από την περίοδο της Φραγκοκρατίας, για το οποίο έχουν ειπωθεί πολλοί θρύλοι, παραδόσεις και τραγούδια.

Από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 άρχισε στον Αγιάννη έντονη οικοδομική δραστηριότητα, που συνεχίζεται ως τις μέρες μας, και αφορά κυρίως την αναπαλαίωση των παλιών παραδοσιακών οικιών.  Έχει εξελιχθεί ως το παραθεριστικό χωριό του Άστρους και ιδίως το καλοκαίρι είναι τόπος συγκέντρωσης των απανταχού Αγιαννιτών, αλλά και παραθεριστών. Πέρα από τις φυσικές ομορφιές του, και το ωραίο ορεινό κλίμα που αναζωογονεί, ο Αγιάννης απέχει μόνο μισή ώρα από την παραλία του Άστρους. Διαθέτει εξαιρετικές ταβέρνες, όπου σερβίρονται κρέατα και τυριά παραγωγής των κτηνοτρόφων της περιοχής, αλλά και το περίφημο Αγιαννίτικο κρασί, το κοκκινέλι. Λειτουργεί επίσης παραδοσιακός ξενώνας με όλες τις σύγχρονες ανέσεις. Στιγμές χαλάρωσης απολαμβάνεις συντροφιά με ένα καφέ και γλυκό του κουταλιού στα καφενεία στην πλατεία του Άι-Γιώργη, κάτω από την πλατάνα, αγναντεύοντας τα βουνά. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και κυρίως στα πλαίσια των θρησκευτικών εορτών του Αγίου Παντελεήμονα, της Αγίας Παρασκευής και της Παναγίας, οργανώνονται παραδοσικά πανηγύρια – γλέντια, αλλά και πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων.