Δάπεδα, Σκάλες, Ανοίγματα, Κουφώματα, Καμινάδες, Πλαστές, Στέρνες

ΔΑΠΕΔΑ

Το δάπεδο διαφέρει αναλόγως με τη χρήση του κτίσματος. Σε κάναβες και φούρνους , διαμορφώνεται ένα είδος λιθόστρωτου με μαύρη πέτρα , γνωστό και ως πλακωτό . Σε αρχοντικά και εκκλησίες, το δάπεδο αποτελείται από μαλτεζόπλακες εισαγόμενες από την Ίο . Στα απλά λαϊκά σπίτια , το δάπεδο κατασκευάζεται με μία επίστρωση κάποιου είδους ανθεκτικού κονιάματος.  

ΣΚΑΛΕΣ

Οι σκάλες στη Σαντορίνη, λόγω της έλλειψης χώρου έχουν μεγάλο  ρίχτι γύρω στα 20-25 εκ., είναι πολύ στενές , ενώ το πλάτος των σκαλοπατιών διαμορφώνεται γύρω στα 30 εκ. . Η χυτή κατασκευή αποτελείται από μαύρη πέτρα και θηραΪκή γη , ενώ τα πατήματα διαμορφώνονται με λαξευμένη  κοκκινόπετρα, μάρμαρο, ή και ακατέργαστη  μαυρόπετρα. Σπανίως, τα υλικά αυτά, στο παρελθόν, ήταν σπόλια . Αρκετές φορές η φέρουσα κατασκευή της σκάλας δεν είναι συμπαγής , έχει τοξωτό φορέα που διαμορφώνει από κάτω θολωτό χώρο - συνήθως εξωτερική αποθήκη ή αποχωρητήριο. Το συνολικό σχήμα της σκάλας προσαρμόζεται στο χώρο με διάφορους τρόπους , συνήθως βρίσκεται σε επαφή με κάποιο εξωτερικό τοίχο. Στοιχεία όπως η απουσία αυστηρής χάραξης και οι καμπυλωμένες ακμές της προσδίδουν μία πλαστικότητα  . Ένα ακόμα πολύ χαρακτηριστικό στοιχείο είναι το χτιστό στηθαίο το οποίο έχει έντονη καμπυλότητα και υφίσταται από το δεύτερο με τρίτο σκαλί και πάνω . Οι κάτοικοι ασβεστώνουν τα σκαλιά κάθε χρόνο.

ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ

Στην αργολιθοδομή των εξωτερικών τοίχων , η οποία όπως προαναφέρθηκε αποτελείται από μαυρόπετρα , τα ανοίγματα διαμορφώνονται από λαξευμένες σπογγώδεις κοκκινόπετρες ,τα ποριά, διαστάσεων 15 x 35 εκ. περίπου . Το σύνολο αυτής της κατασκευής ονομάζεται «μάντωμα».  Λόγω του πορώδους του πετρώματος , το μάντωμα  συγκεντρώνει υγρασία . Για να αποτραπεί το φαινόμενο αυτό , καλύπτεται- όπως και ολόκληρη η λιθοδομή -με επίχρισμα και η παρουσία του υποδηλώνεται  με τη διαφορά της θέσης του σε σχέση με την υπόλοιπη τοιχοποιία -σε εσοχή ή σε εξοχή.  Όταν δεν συντηρηθεί , το επίχρισμα του μαντώματος φθείρεται και πέφτει , αλλοιώνοντας τις όψεις των κτιρίων. 

ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ

ΘΥΡΕΣ

Όσον αφορά τα ανοίγματα των θυρωμάτων, αυτά είναι συνήθως τοξοειδή εσωτερικά. Η ευθύγραμμη  κάσα τοποθετείται στην εσωτερική πλευρά και εισχωρεί μέσα στον τοίχο ενώ μεταξύ τους τα κατακόρυφα και τα οριζόντια στοιχεία ενώνονται με κατάλληλες συνδέσεις και ήλους. Μεταγενέστερα, στο εσωτερικό των συνδέσεων, είναι σύνηθες να τοποθετείται, ενισχυτικά,  γωνιά από λαμαρίνα πάχους 2 χιλιοστών περίπου. Οι θύρες είναι κυρίως ξύλινες, δίφυλλες ,ταμπλαδωτές ή καρφωτές και στρέφονται με μεντεσέδες.

ΠΑΡΑΘΥΡΑ

Το πάνω μέρος του μαντώματος του παραθύρου , διαμορφώνεται από ενιαίο λαξευμένο λίθο , που εδράζεται στη μέση περίπου των κατακόρυφων στοιχείων του.Το κάσωμα διαμορφώνεται όπως αυτό των θυρών και το τζαμιλίκι τοποθετείται σε εσοχές που έχει περιμετρικά και αντί για πηχάκι στηρίζεται με ήλους καρφωμένους στην κάσα ανά 5 εκ. περίπου αλλά και στόκο. Τα παραθυρόφυλλα είναι από καρφωτές σανίδες και για την προστασία από τον άνεμο και τον ήλιο, τοποθετούνται στην εσωτερική παρειά του παραθύρου.

ΚΑΜΙΝΑΔΕΣ

Η καμινάδα είναι λιθόκτιστη και επιχρισμένη εξωτερικά . Απαραίτητη προϋπόθεση είναι το ύψος της να ξεπερνά τα 2,5 μ. από τη φούσκα της εστίας . Η διατομή της είναι κατά κύριο λόγο τετράγωνη με τις ακμές τις καμπυλωμένες εντόνως .  Η μορφή του «καπέλου» της καμινάδας ποίκιλλει και αποτελείται από επίπεδη πλάκα ή σταυροθόλιο.

ΠΛΑΣΤΕΣ

Η πλαστή, ο φούρνος δηλαδή της απλής κατοικίας , είναι λιθόκτιστος και κατασκευασμένος στην πλευρά κάποιου εξωτερικού τοίχου. Αυτός , έχει ορθογωνικό σχήμα βάσης, με διαστάσεις 1,40x0,90 εκ. περίπου. Καθ' ύψος, η διατομή αυτή μειώνεται , με τελική απόληξη την καμινάδα . Για την κατασκευή του χρησιμοποιείται μαυρόπετρα σε αργολιθοδομή  . Δύο ανοίγματα -το ένα κάτω από το άλλο- διαμορφώνονται στην εσωτερική όψη , που χωρίζουν τον όγκο σε δύο χώρους . Τα εν λόγω ανοίγματα είναι τοξοειδή και σχηματίζονται από λαξευμένες κοκκινόπετρες. Ο κάτω χώρος , ο οποίος είναι είτε ορθογώνιος , είτε τοξωτός , χρησιμοποιείται για να αποθηκεύονται τα ξύλα και τα μαγειρικά σκεύη . Μέσα στο χώρο που βρίσκεται ακριβώς από πάνω , τοποθετούνται δύο παράλληλα ποριά . Ενδιάμεσα μπαίνουν τα ξύλα και ανάβει η φωτιά με τη προσθήκη στάχτης από το ηφαίστειο. Πάνω στα ποριά τοποθετείται το σκεύος στο οποίο γίνεται το ψήσιμο . Ο καπνός διαφεύγει είτε από την καμινάδα , είτε από μικρό παράθυρο που ανοίγεται στον εξωτερικό τοίχο της πλαστής . 

ΣΤΕΡΝΕΣ

Η στέρνα , ο χώρος αποθήκευσης των όμβριων υδάτων ,είναι  κατασκευασμένη από αργολιθοδομή με μαυρόπετρα και επιχρισμένη εξωτερικά προς την αυλή. Έχει ορθογωνική διατομή με συνήθεις διαστάσεις 70X70 εκ. και στρογγυλωμένες γωνίες . Αυτή εκτείνεται κάτω από το έδαφος με συνολικό βάθος γύρω στα πέντε  μέτρα. Από αυτά τα 0,80 εκατοστά περίπου βρίσκονται πάνω από το δάπεδο της αυλής . Μικρό πορτάκι από λαμαρίνα καλύπτει το άνοιγμα της στέρνας , πάχους 2 χιλιοστών . Στη βάση της, στη στάθμη του δαπέδου, διαμορφώνεται το "κοντούτο" , μία οπή μέσω της οποίας τα νερά της βροχής που πέφτουν από το δώμα στην αυλή , οδηγούνται στη στέρνα.