Ιστορικά Στοιχεία

  Η Φραγκοκρατία εδραιώνεται στον ελληνικό χώρο μετά την κατάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Στη διανομή της αυτοκρατορίας τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου, μέσα σ’ αυτά και η Άνδρος, κερδίζουν Βενετοί ευγενείς. Η Άνδρος παραχωρείται το 1207 στο Μαρίνο Δάνδολο, ανιψιό του Δόγη της Βενετίας και παρέμεινε στην κυριαρχία των Βενετών ως το 1566. Με στόχο να προστατευτούν από τις επιδρομές των πειρατών καθώς και από τις επιθετικές ενέργειες των Τούρκων, οι Βενετοί χτίζουν σε σημαντικά σημεία αμυντικούς πύργους και κάστρα. Επίσης, παρατηρείται η ύπαρξη πολεμιστρών ή αλλιώς λοξιγγών σε ορισμένα κτίρια στον οικισμό των Στραπουργιών, στοιχείο που μαρτυρεί την χρονολογία «γέννησής» του. Αρχικά οι Στραπουργιές συνιστούσαν κυρίως γεωργική γη, καθώς το μεγαλύτερο τμήμα της πλαγιάς αποτελούσε εύφορο έδαφος για καλλιέργειες και κτηνοτροφία. Φυσικό ακόλουθο είναι η δημιουργία μικρών μονώροφων κατοικιών μέσα στην γεωργικές ιδιοκτησίες. Αξίζει όμως να αναφερθεί πως δεν παρατηρείται κάποιος ισχυρός πυρήνας στην ανάπτυξη και εξέλιξη του οικισμού, γεγονός που εξηγείται από την σποραδική εμφάνιση των κατοικιών στην έκταση του.

  Το 1566 η Βενετία αναγκάζεται να εγκαταλείψει την Άνδρο στην εξουσία των Τούρκων, όμως η μόνη τουρκική παρουσία ήταν του τιτλούχου Αγά σ’ ένα μόνο πύργο, χωρίς ενεργό εξουσία. Τη διοίκηση του νησιού ανέλαβαν απόγονοι των φεουδαρχών από παλιές βυζαντινές, φράγκικες και ανδριώτικες οικογένειες, οι οποίοι εκπροσώπευαν τους Τούρκους στη διοίκηση, στην επιβολή του φόρου και της τάξης. Δημιουργείται έτσι μία ομάδα αρχόντων που ζουν σε κλειστή κοινωνία, κληρονομούν τη γη, τους πύργους καθώς και τη νοοτροπία των Βενετών. Ο υπόλοιπος λαός ζει φτωχικά, στηριζόμενος μόνο στις δικές τους δυνάμεις, δηλαδή την γεωργική του ιδιοκτησία, ενώ οι χωρικοί που προηγουμένως ήταν δουλοπάροικοι, τώρα γίνονται κολίγοι στα κτήματα των αρχόντων.

 Σύμφωνα με μαρτυρίες των μόνιμων κατοίκων, ο οικισμός των Στραπουργίων  ξεκίνησε να σχηματίζεται περίπου το 1400 μ. Χ. Το αρχικό του όνομα ήταν «Τετραπυργές» εξαιτίας των τεσσάρων πύργων των φεουδαρχών που δέσποζαν στην περιοχή επί Βενετοκρατίας. Με το πέρασμα του χρόνου κι από γενιά σε γενιά η ονομασία «Τετραπυργές» μετετράπηκε σε «Στραπουργίες».

  Για την περίοδο 1400 μ.Χ. έως και το 1800 μ.Χ. δεν έχουμε στοιχεία για την εξέλιξη του οικισμού. Ύστερα όμως από την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τούρκικο ζυγό, χτίστηκαν εκκλησίες σε όλο το νησί. Με βάση τα λεγόμενα των κατοίκων, καθώς και με ορισμένα μεμονωμένα δείγματα, οι εκκλησίες αποτέλεσαν το σημείο αναφοράς κάθε οικισμού, διαμορφώνοντας μικρούς πυρήνες και οριοθετώντας την έκταση του.

Την περίοδο του μεσοπολέμου ανοίγει το Δημοτικό Σχολείο στα Λάμυρα που εξυπηρετεί 4 χωριά (Στραπουργιές, Λάμυρα, Υψηλού, Μεσαθούρι). Από μαρτυρίες κατοίκων που μεγάλωσαν εκεί ξέρουμε ότι πηγαίνανε κάθε μέρα με τα πόδια στο σχολείο μέσα από τα μονοπάτια, ενώ για γυμνάσιο και λύκειο έφταναν μέχρι την Χώρα. Δυστυχώς, το 1991 ήταν η τελευταία χρονιά λειτουργίας του σχολείου, σύμφωνα με την τελευταία δασκάλα που δούλεψε σε αυτό, με συνολικό αριθμό παιδιών 12 και από τα 4 χωριά συνολικά.

  Η κύρια ενασχόληση των μόνιμων κατοίκων των Στραπουργιών συνέχισε να είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία ενώ παρατηρείται αρκετά και η σηροτροφία, γεγονός που εξηγεί και την ύπαρξη μουριών για την εκτροφή των μεταξοσκωλήκων. Σε αντίθεση με το υπόλοιπο νησί, στις Στραπουργιές ελάχιστοι κάτοικοι ασχολήθηκαν με τη ναυτιλία, εξαιτίας της γεωργίας καθώς και του ότι ο οικισμός ήταν ορεινός, μακριά από τη θάλασσα.