Πληθυσμιακά Στοιχεία, Οικονομικές και Παραγωγικές Δραστηριότητες

Πληθυσμός

Ο αρχικός πληθυσμός που αποίκησε τη Βυζίτσα υπολογίζεται περί τις 30 οικογένειες (το 16^ο αιώνα) ενώ ιστορικές πηγές και υπάρχοντα ίχνη (κτίρια, ερείπια) μαρτυρούν τη δημιουργία εγκαταστάσεων και υπηρεσιών που εξυπηρετούσαν μεγάλο αριθμό κατοίκων, τα επόμενα χρόνια. Τα τελευταία 100 χρόνια ο πληθυσμός έφτασε τους 1000 μόνιμους κατοίκους με σταδιακή πτώση στους 610 σε πρόσφατη απογραφή μη ακριβούς χρονολογίας. Σημαντικός συντελεστής της μείωσης αυτής ήταν η μαζική μετοίκηση στις πόλεις και στο εξωτερικό που οδήγησε και στην αναστολή της λειτουργίας του μόνου σχολείου της Βυζίτσας. Ως συνέπεια, τα τελευταία χρόνια τόσο οι νεότερες γενιές όσο και οι οικογένειες απομακρύνθηκαν τελείως ή για κάποιους μήνες του χρόνου από τον οικισμό. Παράλληλα, μεγάλος αριθμός μεταναστών βρήκε εργασία σε οικοδομικές κυρίως εργασίες και εγκαταστάθηκε μόνιμα στον οικισμό.

Σήμερα, ο πληθυσμός δεν ξεπερνά τους 150 κατοίκους εκ των οποίων μεγάλο ποσοστό ζει ένας μέρος του έτους στο Βόλο.

Οικονομικές Παραγωγικές δραστηριότητες

Η Βυζίτσα, όπως και πλήθος άλλων πηλιορείτικων οικισμών, επωφελείται από τη θέση της δίπλα στον Παγασητικό κόλπο και το υψόμετρο στο οποίο βρίσκεται. Το κλίμα, ορεινό, με έντονη υγρασία αλλά και σχετικά ήπιες θερμοκρασίες το καλοκαίρι και την άνοιξη ευνοούν το φυτικό πλούτο και την παραγωγή τοπικών προϊόντων.

Ιστορική αναδρομή

Από τα πρώτα χρόνια ζωής του οικισμού υπήρξε ανάπτυξη της γεωργίας με μεγάλες εκτάσεις στα βόρεια να παράγουν σιτηρά για πολλές δεκαετίες.

Σημαντικές ενέργειες που αποτέλεσαν βασική ασχολία των κατοίκων ήταν η φύτευση οπωροφόρων δέντρων  σε γόνιμες εκτάσεις περιμετρικά του οικισμού, η καλλιέργεια του αμπελιού και της ελιάς, η παραγωγή κρασιού και λαδιού αλλά και η παραγωγή μεταξιού. Για πολλά χρόνια μάλιστα, το χωριό υπήρξε γεμάτο από μουριές και σκαμνιές που αποτελούν τη βασική πηγή τροφή μεταξοσκώληκα.

Στο σύνολο των φυτικών και γεωργικών ασχολιών προστέθηκε και η εκμετάλλευση του υπάρχοντος φυσικού πλούτου της περιοχής, με τη συγκομιδή και το εμπόριο πολλών φυτών και βοτάνων σε φυσική μορφή ή ως απόσταγμα παραγώγων τους.

Πέρα από το φυτικό τομέα και η κτηνοτροφία αναπτύχθηκε για πολλά χρόνια με σημαντικά έσοδα για τον τόπο. Χαρακτηριστικές είναι οι μάντρες των 3 μεγάλων οικογενειών κτηνοτρόφων Ψυχούλη, Παπαγεωργίου και Παπαναστασίου που βρίσκονταν στα βόρεια της Βυζίτσας ενώ τους χειμερινούς μήνες χρησιμοποιούσαν βοσκοτόπια μεταξύ του οικισμού της Μηλίνας και του Τρικερίου.

Εξίσου η μελισσοκομία και η παραγωγή του παραδοσιακού τσίπουρου της περιοχής συνέβαλαν στην ανάπτυξη του τόπου.

Παρά τις πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές (πόλεμος, Τουρκοκρατία ) η Βυζίτσα δεν δέχτηκε σημαντικές συνέπειες καθώς ως βακούφι (περιοχή που διατηρούσε την ελληνική της ταυτότητα και προφυλασσόταν από φορολογικές αυθαιρεσίες των Οθωμανών) ήταν προνομιούχα περιοχή και κράτησε το μεγαλύτερο μέρος των συνηθειών και των παραδόσεών της.

Σήμερα

Οι πληθυσμιακές αλλαγές των τελευταίων 100 ετών επέφεραν ερήμωση και μεταβολή των παραγωγικών δραστηριοτήτων ενώ η οριστική ρήξη με το παρελθόν συνέβη με το σεισμό του 1960. Τα επόμενα χρόνια με τις διεθνείς συμβάσεις, το πρόγραμμα της UNESCO και το διεθνή κατάλογο μνημείων η Βυζίτσα συμπεριλήφθηκε στα προστατευόμενα μνημεία. Η αρχιτεκτονική και η μορφολογική της ιδιαιτερότητα αναδείχθηκε και κίνησε το ενδιαφέρον των προγραμμάτων του ΕΟΤ (Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού) που χρηματοδότησε την αποκατάσταση αρχοντικών για τουριστικούς σκοπούς (δημιουργία ξενώνων).

Ως επακόλουθο, τις δεκαετίες του ’80 – ’90 υπήρξε μεγάλη τουριστική ανάπτυξη με χώρους εστίασης (6 ταβέρνες, 4 café) και πολύ μεγάλη προσέλευση τουριστών, τους χειμερινούς κυρίως μήνες.

Τα τελευταία χρόνια, τα έσοδα του τουρισμού έχουν μειωθεί αισθητά και η πλειονότητα των χώρων εστίασης έχει σταματήσει τη λειτουργία της.

Τα εδάφη που αποτελούσαν βοσκοτόπια ή γεωργικές εκτάσεις είναι ακαλλιέργητα  και παραμελημένα αλλά έχουν παραμείνει τα χαρακτηριστικά τοπωνύμια (πχ «Τσαρδινή βραχιά»).

Η παραγωγή μεταξιού έχει σταματήσει ενώ η μελισσοκομία, η παραγωγή και πώληση μελιού, κεριού και κηρύθρων συνεχίζεται από οικογένειες και οι 2 εναπομείναντες ηλικιωμένοι πτηνοτρόφοι συνεχίζουν να φροντίζουν τα ζωντανά τους.

Τα δέντρα με τα φυσικά τους παράγωγα περιορίζονται στις μηλιές, τις ελιές, τις καστανιές και τα οπωροφόρα που καλλιεργούνται σε οικογενειακά περιβόλια. Έτσι τα τοπικά είδη είναι κυρίως προϊόντα οικογενειακών επιχειρήσεων, βασισμένων στην παράδοση με πιο γνωστά τα γλυκά του κουταλιού, τις μαρμελάδες, το τσίπουρο, τις χυλοπίτες, τα φυσικά βοτάνα (χαρακτηριστικό ο ζαμπούκος ή σαμπούκος) και κάποια κεραμικά είδη.

Επιπροσθέτως, σημαντική είναι η δραστηριότητα 2 ομάδων: του πολιτιστικού συλλόγου Βυζίτσας και του Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού Γυναικών Βυζίτσας “Εσπερίδες”. Ο πολιτιστικός σύλλογος με συντονισμένες προσπάθειες οργανώνει επιτυχώς τα τελευταία χρόνια το πολιτιστικό φεστιβάλ “Unlimited Μusic & Αrts” που περιλαμβάνει μουσικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, συγκεντρώνοντας σημαντικό αριθμό επισκεπτών και ντόπιων. Παράλληλα, ο συνεταιρισμός “Εσπερίδες” παράγει τοπικά χειροποίητα προϊόντα από 14 γυναίκες, μόνιμους κατοίκους Βυζίτσας που με τα μυστικά της τοπικής γαστρονομίας που έμαθαν από τις μητέρες τους κατάφεραν να κάνουν εξαγωγές προϊόντων σε Αγγλία και Γερμανία.

Πηγές πληροφοριών:

• Πανθεσσαλική εφημερίδα "Ταχυδρόμος"
• Μαρτυρίες κατοίκων του οικισμού & πρώην μέλους του δημοτικού συμβουλίου
• "Ανώνυμη Αρχιτεκτονική και Πολιτιστικοί Παράγοντες", Άμος Ράποπορτ - Δημήτρης Φιλιππίδης, Εκδόσεις Μέλισσα, 2010