Θεσμικό πλαίσιο ανά τους αιώνες

Το πέρασμα της Πίνδου Συρράκο-Καλαρρύτες (Αυχένας Μπάρου), για να προφυλαχθεί από ληστρικές επιδρομές των Βλάχων, έφερε το Συρράκο στην προνομιακή θέση να συνάψει συνθηκολόγηση με τους Τούρκους και να μπουν υπό την προστασία της Βαλιδέ Σουλτάνας, μητέρας του Σουλτάνου, με ειδικά προνόμια όπως: να ασκούν την ορθόδοξη θρησκεία, διαιτητικά δικαστήρια, να εκλέγουν τοπικούς άρχοντες, να απαγορεύεται η είσοδος στους Οθωμανούς στο χωριό, με υποχρέωση καταβολής τριών φόρων:

1. Φόρος υποτέλειας

2. Προσωπικός φόρος: τρία γρόσια για κάθε αγόρι

3. Προβατονόμιο για τους κτηνοτρόφους

Το 1611 τέθηκε υπό την τουρκική διοίκηση Ιωαννίνων μετά την καταστολή της επανάστασης του Μητροπολίτη Τρίκκης Διονυσίου του Φιλόσοφου, αλλά διατήρησε πολλά προνόμια, καθώς ήταν υπό την προστασία των αρματολών του Μαλακασίου της Πίνδου από το 1534. Στην περίοδο 1760-1821, το Συρράκο αποτέλεσε το κεφαλοχώρι 42 αυτόνομων χωριών, δημιουργώντας μια ομοσπονδία με πρόεδρο τον δημογέροντα· κάτω από αυτόν ήταν ο φροντιστής υδάτων, ο εισπράκτοράς των φόρων, ο αγορανόμος και ο επίτροπος των εκκλησιών. Το 1803 ο Αλή Πασάς όρισε στο Συρράκο Σούμπαση (τοπικός άρχοντας με αστυνομικές, διοικητικές και δικαστικές αρμοδιότητες), περιορίζοντας τα προνόμια και αυξάνοντας τους φόρους, ώστε να το μετατρέψει σε τσιφλίκι του.

Συνθήκες:

14ος, 15ος, 16ος αι., ειδικές άδειες εμπορίου για την κάλυψη των οθωμανικών δημόσιων αναγκών, με ένοπλη προστασία κατά τη μεταφορά. 

16ος, 17ος αι., Pax Ottomanica 

Gedik: προνόμιο άσκησης επαγγέλματος με ειδικά μονοπωλιακά προνόμια συγκέντρωσης και πώλησης.

1699, Συνθήκη Κάρλοβιτς, εμπορικά δικαιώματα σε Τούρκους υπηκόους στην Αυστροουγγαρία. 

18ος αι. 

1718, Συνθήκη Πασάροβιτς 

Συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή 1774 (απελευθέρωνε την ελληνική ναυσιπλοΐα).

1912, ένταξη στο ελληνικό κράτος:

• ΦΕΚ Α΄184/7-8-1919, Βασιλικό Διάταγμα, σύσταση κοινότητας Συρράκου

• ΦΕΚ 149/1920, το Συρράκο υπάγεται στους Καλαρρύτες έως το 1925

• 4223/26-4-1920, πρώτο γενικό Μητρώο Συρράκου Ø 1935, η κοινότητα για πρώτη φορά μεταφέρει τους χειμερινούς μήνες τα γραφεία της στα Γιάννενα. 

1960, αστικοποίηση, οι ραφτάδες φεύγουν από το Συρράκο, οι κτηνοτρόφοι παίρνουν την προεδρία της κοινότητας, σταδιακή μείωση του μόνιμου πληθυσμού. 

1967, σεισμός, εγκατάλειψη. Ø

1978, ΠΔ 19-10-1978 ): Περί χαρακτηρισμού ως Παραδοσιακών Οικισμών του Κράτους και καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων αυτών.

Η απομόνωση του Συρράκου, εξαιτίας των βουνών που το περικλείουν, δεν αποτέλεσε έως και τα μέσα του 20ού αιώνα παράγοντα ώστε να μην αναπτυχθεί πληθυσμιακά, οικονομικά και πνευματικά. Η αστικοποίηση, η οποία σε θετική θεώρηση σημαίνει άμεση πρόσβαση σε ηλεκτρισμό, σε περίθαλψη, σε εργασία, σε αναψυχή, γενικά σε ανέσεις που προσφέρει η πόλη, δεν άφησε ανεπηρέαστη όλη την περιοχή των Τζουμέρκων και φυσικά το κεφαλοχώρι. Τον 21ο αιώνα τα Τζουμέρκα επαναπροσδιορίζονται. Η εγκατάλειψη του χωριού δεν σημαίνει και εγκατάλειψη από την συνείδηση των Συρρακιωτών της αίσθησης του ανήκειν. Η θέληση για τουριστική και κτηνοτροφική ανάπτυξη φέρει τους Συρρακιώτες να αναζητούν συνεργασίες που θα προτείνουν γόνιμες και υλοποιήσιμες προτάσεις. Η συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών το 2010 έδωσε με βάση τις τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις ερευνητικά πορίσματα σε σχέση με τη διαχείριση του πολιτισμού της περιοχής αλλά και με τη βιώσιμη ανάπτυξη.