Συμπεράσματα

 

Το χωροταξικό μοντέλο της Ικαρίας διαμορφώθηκε σύμφωνα με τις αρχές της απόκρυψης και της διασποράς, για την προστασια των κατοίκων από τους Τούρκους κατακτητές και από τους επιδρομείς πειρατές. Το μοναδικό αμυντικό σύστημα που βασίσθηκε στην απόκρυψη και την αφάνεια και όχι στην συσπείρωση και την οχύρωση όπως στα περισσότερα νησιά, είχε σαν αποτέλεσμα τον ιδιαίτερο δομικό χαρακτήρα του οικισμού. Η αραιοκατοίκηση σε συνδυασμό με την προβολή από τους κατοίκους της απόλυτης φτώχειας προς τον έξω κόσμο, πράγμα που δεν ανταποκρινόταν ακριβώς στην πραγματικότητα, δημιούργησε στους επιδρομείς την εικόνα του σχεδόν ακατοίκητου νησιού με ελάχιστο πληθυσμό απόλυτα φτωχό. Έτσι το νησί παρέμεινε ανενόχλητο με μία ιδιότυπη ελευθερία και αυτοδιοίκηση μέχρι και τον 18ο αιώνα. Οι κάτοικοι έδιναν ιδιαίτερη έμφαση στην καλλιέργεια και την κτηνοτροφία για βιοποριστικούς λόγους έχοντας ελάχιστο ελεύθερο χρόνο για κοινωνικοποίηση. Επομένως δικαιολογείται η έλλειψη δημόσιων χώρων η οποία περιορίζεται σε εκκλησίες και λίγες πλατείες καθώς και η ιδιαίτερη αξία που είχαν τα πανηγύρια για τους Ικαριώτες αφού αποτελούσαν την μοναδική ευκαιρία για ξεφύγουν από την καθημερινή απομόνωση που τους επέβαλε ο τρόπος ζωής του νησιού και να εκδηλώσουν την κοινωνικότητά τους.

 

 

Ιδιαίτερο «οικιστικό» χαρακτηριστικό είναι η μορφή των οικισμών του νησιού και ειδικότερα του Καραβόσταμου. Αραιοδομημένος (διάσπαρτος), πολυκεντρικός, κατάφυτος, και εκτεταμένος, περιλαμβάνει δε μέσα του και καλλιεργήσιμες εκτάσεις, σε αντίθεση με τους οικισμούς των άλλων νησιών του Αιγαίου αλλά συνήθως και της ηπειρωτικής Ελλάδας όπου είναι συνεκτικοί με πυκνή δόμηση, συνήθως άδενδροι και με τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις σχεδόν πάντα έξω από αυτούς.

Ο χαρακτήρας του είναι ορεινός όμως το χωριό βρίσκεται σε άμεσο διάλογο με τη θάλασσα, καθώς με την ανάπτυξη του εμπορίου πραγματοποιήθηκε η σταδιακή κατάβαση του οικισμού. Η ιδιαιτερότητα του οικισμού έγγυται κατά βάση στην διασπορά και στην έλλειψη δημόσιων χώρων.

Παρατηρούνται διαφορές ως προς την αρχιτεκτονική και την δόμηση. Το ορεινό κομμάτι χαρακτηρίζεται από αραιή κατοίκηση, έντονη διασπορά, "κρυμμένη" αρχιτεκτονική με αποκλειστική χρήση των τοπικών υλικών και την παρουσία χωστοκελιών, πυργάριων. Το παραθαλάσσιο κομμάτι είναι νεόδμητο με πυκνή δόμηση και κύρια χρήση του οπλισμένου σκυροδέματος. Έχει αμφιθεατρική οργάνωση προς την θάλασσα με την απουσία υπαίθριων χώρων.

 

 

Στην σύγχρονη εποχή έχουν εκλείψει οι λόγοι δημιουργίας αυτού του ιδιότυπου κτιστού περιβάλλοντος του νησιού, το οποίο, αν και διατηρεί κάποια βασικά χαρακτηριστικά του, έχει σε μεγάλο βαθμό αλλοιωθεί, ιδιαίτερα στην παραλιακή ζώνη, όπως και ο ίδιος ο τρόπος ζωής. Είναι όμως πολύ ισχυρές οι ιδιαίτερες πολιτιστικές ρίζες που διαμορφώθηκαν στην ικαριακή κοινωνία, ώστε τα βασικά χαρακτηριστικά των ντόπιων να διατηρούνται, παραμένοντας ακόμη ξεχωριστοί μέσα στην παγκόσμια κοινότητα.

Την έντονη αλλοίωση του οικισμού συναντάμε κυρίως στο κάτω κομμάτι του, όπου διακρίνουμε αρχιτεκτονικές επιρροές από πολλά μέρη της Ελλάδας. Ειδικότερα αυτές οι αλλοιώσεις παρατηρούνται στα κτίσματα του παραλιακού μετώπου που συγκεντρώνουν αρχιτεκτονικές μορφές από διαφορετικές περιόδους. Παρατηρούμε πως αρκετά παλιά κτίρια επισκευάζονται με χρήση νέων υλικών που έρχονται σε έντονη αντίθεση με τα παραδοσιακά δομικά υλικά και τους παραδοσιακούς τρόπους δόμησης.

Ο οικισμός μας έχει διττό χαρακτήρα. Από την μία έχουμε παραδοσιακά κτίρια εγκαταλελειμμένα χωρίς κάποια συντήρηση και αρκετά ερείπια, όπως και ορισμένα παλιά κτίρια επισκευασμένα ακολουθώντας την παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Ενώ από την άλλη υπάρχουν νέες κατοικίες που είναι επηρεασμένες από αρχιτεκτονική άλλων περιοχών (πχ. παραδοσιακή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, αρχιτεκτονική της Μάνης), αλλά και εντελώς σύγχρονες μορφές.