Εξέλιξη - Ανάπτυξη

Αρχικά στην περιοχή, όταν η πλαγιά άρχισε να κατοικείται, η καλύτερη πηγή της περιοχής ονομαζόταν Αλάμα, στον λόφο ‘’Κεφάλα’’. Οι περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής, ακόμα και εκείνοι με ευκολότερη πρόσβαση σε πόσιμο νερό, προτιμούσαν την πηγή Αλάμα.

Η οικιστική διαρρύθμιση εκείνο τον καιρό ήταν με βάση τις οικογένειες, όπου το κάθε παιδί έχτιζε το σπίτι του δίπλα στο πατρικό του, και τα σπίτια ήταν διάσκορπα, ακλουθώντας τον χαρακτήρα της απόκρυψης όπου υπήρχε στο νησί. Δεν παρατηρούταν ξεκάθαρο κέντρο η κάποια ξεκάθαρη κεντρική αρτηρία. Υπήρχε όμως κατηφορικά της πηγής, μιας και έπρεπε να ανέβουν στο βουνό για να προμηθευτούν το νερό με τις στάμνες τους, μια μεγάλη πλατιά πέτρα, στο δρόμο προς τα ‘’Κάτω Μέρη’’. Σε εκείνη την πέτρα ξαπόσταιναν οι κάτοικοι δημιουργώντας ταυτόχρονα ένα νέο σημείο συνεύρεσης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Αυτό το μέρος ονομάστηκε Ακαμάτρα και βρισκόταν εκεί που βρίσκεται τώρα η πλατεία του χωριού. Με τον ορισμό αυτού του δημοσίου χώρου, έγινε η αρχή για τη δημιουργία ενός από τους πρώτους οικισμούς της Ικαρίας.

Σε εκείνο το σημείο δημιουργήθηκε η πλατεία της Ακαμάτρας με τα πρώτα κτήρια να διεκδικούν τη θέση τους στο τοπίο και τη δημιουργία μιας οργανωμένης πλατείας, ενός νέου και οργανωμένου χώρου συνεύρεσης για τους κατοίκους της Μεσαριάς. Πλέον οι κάτοικοι της γύρω περιοχής  μπορούσαν να συγκροτηθούν σε ένα κέντρο, μιας και αυτό υπήρχε (άτυπα) και δεν είχαν το φόβο της πειρατείας ώστε να διατηρήσουν την έντονη λογική της απόκρυψης όπου υπήρχε στο νησί, μιας και η γεωγραφική θέση του τόπου, άλλα και το γεωανάγλυφό του, ήταν υπεραρκετά για να μπορούν να αποκρύψουν το μόλις σχηματισμένο οικισμό ονόματι ‘’Κάτω Χωριό’’, ο οποίοις περιείχε την περιβόητη πλατεία Ακαμάτρα. Κάποια παλιά κτήρια όπου βρίσκονται μέχρι και σήμερα στην πλατεία, χρονολογούνται στα μέσα με τέλη του 19^ου αι.

Ο οικισμός συνέχισε να αναπτύσσεται με βάση το κέντρο του μέχρι να φτάσει στην τελική μορφή του την οποία μπορούμε να παρατηρήσουμε σήμερα. Η Ακαμάτρα αποτέλεσε ένα από τα πρώτα κέντρα της Ικαρίας μιας και η ανάπτυξη και δημιουργία της ευνοήθηκε με όσα αναφέρονται παραπάνω. Εκτός από κέντρο της ελεύθερης Ικαρίας, ήταν  και κέντρο Τούρκων διοικητών. Αυτό βοήθησε ακόμα περισσότερο την ανάπτυξη και εξάπλωση του οικισμού μιας και σε όλη την ιστορία της με εξαίρεση τα νεώτερα χρόνια υπήρξε κέντρο.