Αρέθουσα

Τρόποι Σύνθεσης Κτισμάτων

Αξονομετρική αναπαράσταση χαρακτηριστικού κτηρίου του οικισμού

Τρόποι σύνθεσης κτισμάτων και ελεύθερων χώρων

Ο σχεδιασμός των κτιρίων στον οικισμό έχει τις απαρχές του στις συνθήκες που επικρατούσαν ανά διαφορετική εποχή. Αρχικά, λόγω της πειρατίας που έπληττε τη Μεσόγειο, τα οικήματα δομούνται σε απόσταση το ένα από το άλλο, εντασσόμενα στις κλίσης του εδάφους. Είναι κτήρια ισόγεια, μικρής κλίμακας με ορθογωνική κάτοψη, φέροντες τοίχους από ξηρολιθιά και πέτρινη στέγη ώστε να επιτευχθεί μία χρωματική ομοιογένεια με το έδαφος και το φυσικό τοπίο. Αυτό αποσκοπούσε σε ένα παθητικό αμυντικό σύστημα, ώστε η παρουσία ανθρώπων να μην γίνεται αντιληπτή από τη θάλασσα. Τα κτίρια αυτά ήταν γνωστά και ως «χωστοκέλια». Τα παλαιότερα σπίτια δεν έχουν τζάκι, παρά μόνο δύο αντικείμενες πέτρες και ένα χειρόμυλος. Σημαντικός εξοπλισμός αποτελούσαν τα πιθάρια που ήταν χωμένα στο έδαφος και χρησίμευαν για να  αποθηκεύεται λάδι και κρασί. Κρεβάτια δεν υπήρχαν στο σπίτι και οι άνθρωποι έστρωναν δέρματα ζώων στο δάπεδο για να κοιμηθούν.

Στα νεότερα χρόνια οι αρχιτεκτονική των κτιρίων εξελίσσεται, καθώς με την εξάλειψη της πειρατίας δημιουργούνται παράθυρα που έκλειναν με καρφωτά ξύλα. Αυτά τοποθετούνται στο μέσον του πάχους του τοίχου ώστε να δημιουργείται μια εσοχή εξωτερικά για προστασία από τη βροχή, ενώ δεν γίνεται περαιτέρω δέσμευση του εσωτερικού του σπιτιού.  Στους τοίχους δημιουργούνται εσοχές (‘θυρίδες’) οι οποίες λειτουργούσαν ως ράφια για διάφορα αντικείμενα, ενώ υπήρχε ένα μεγάλο κρεβάτι φτιαγμένο από πέτρα ή ξύλο για όλη την οικογένεια. Η πόρτα της εισόδου χωρίστηκε σε δύο τμήματα, πάνω και κάτω, είτε μονόφυλλες είτε δίφυλλες. Στις αρχές του 19ου αιώνα εμφανίζονται και κατοικίες με δίρριχτη σκεπή, καθώς και διώροφες ή τριώροφες κατοικίες, ενώ αυξάνεται και ο αριθμός των δωματίων. Χτίζονται τζάκια και  φούρνοι  σε απλή μορφή κυκλικής μορφής από πέτρα στο εσωτερικό του σπιτιού, ή εξωτερικά στον αυλότοιχο με καμινάδα.

Τα σπίτια είναι λιτά από οικιακό εξοπλισμό, οποίος φτιάχνεται από ξύλο. Η αυλή περιτρυγυρίζεται από τοίχο και οι καλλιέργειες διαμορφώνονται σε πεζούλες. Τα αποχωρητήρια χτίζονται μακριά από το σπίτι, ενώ μέσα στο κτήμα υπήρχαν και διάφορες κατασκευές, όπως η γηστέρνα (ανοιχτή δεξαμενή νερού), η άλωνα, το κοταριό, ο στάβλος κλπ. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των κατοικιών είναι σχιστόλιθοι, καλάμια, χόρτα, λάσπη και ξύλα από το περιβάλλον του οικισμού. Τα περισσότερα νοικοκυριά διαθέτουν νερόμυλους για να αλέθουν τα δημητριακά και να παρασκευάζουν, λινούς και πιθάρια για αποθήκευση του λαδιού και του κρασιού.