Κάναβα Λαογραφικού μουσείου

Oι κάναβες ήταν ισάριθμες με τα σπίτια και ξεχώριζαν μόνο από τη χαρακτηριστική δίφυλη τοξωτή τους είσοδο που έπρεπε να είναι φαρδιά για να χωρούν να περάσουν τα μεγάλα βαρέλια (άφορες) για να πλυθούν πριν γεμίσουν με μούστο κάθε χρόνο. Η ομοιότητά τους με τα σπίτια τονίζεται επειδή διαθέτουν αυλές και μικρούς βοηθητικούς χώρους.

Στο εσωτερικό της η κάναβα αποτελείται από έναν ή περισσότερους θόλους. 

Στον απλούστερο τύπο της κάναβας με τον ένα θόλο βλέπει κανείς μπαίνοντας τις δυο σειρές με βαρέλια, τις στίβες, που αφήνουν ανάμεσά τους διάδρομο. Εκεί που τελειώνουν τα βαρέλια βρίσκεται ο ληνός (κατακόρυφος κυλινδρικός λάκος μέσα στο έδαφος, βάθους 70-130 εκ.) και πλάι του ως το τέλος του θόλου, το πατητήρι, πίσω από έναν χαμηλό τοίχο. Τα σταφύλια πατιούνταν στο πατητήρι, ο μούστος ακολουθώντας ένα ειδικό κανάλι έτρεχε μέσα στο ληνό και από εκεί, με τη χρήση δοχείου, γέμιζαν τα βαρέλια. Στα νεότερα χρόνια για το πάτημα χρησιμοποιήθηκαν και βιομηχανικές πρέσες».

Αρκετές κάναβες είχαν δυο πατητήρια –ένα μεγάλο για τα άσπρα σταφύλια (ασύρτικο, αηδάνι, αθήρι) κι ένα μικρό για τα κόκκινα- και δυο ληνούς.

Στους βοηθητικούς χώρους περιλαμβάνονταν στάβλοι για τα ζώα, ή μια μικρή κουζίνα για την προετοιμασία πρόχειρου φαγητού.

Οι κάναβες πρόσφεραν ιδανικές συνθήκες υγρασίας και σταθερής θερμοκρασίας για να ωριμάσει σωστά το κρασί. Με το πέρασμα του χρόνου η παραγωγή κρασιού στο νησί εξελίχθηκε κι έτσι κτίστηκαν μεγάλες μονάδες που διαφέρουν από τις παλιές κάναβες στο ότι έχουν μεγαλύτερου μεγέθους θόλους που καλύπτουν μεγάλη έκταση, και μεγάλη αυλή. Αποτελούν χωριστά συγκροτήματα και δε συνδυάζονται, όπως οι παλαιότερες, με την κατοικία του παραγωγού. Τέτοιες κάναβες διατηρούνται ακόμη στη Μεσαριά, στο Μεγαλοχώρι, στην Επισκοπή Γωνιά και στην Εξω Γωνιά.

Πηγή: http://www.santorini.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=130&Itemid=105