Στεμνίτσα (Τμήμα Γ)

Αρχιτεκτονικά Στοιχεία

Τα σπίτια του οικισμού διακρίνονται πέραν της τυπολογίας των κατόψεων τους, για τα χαρακτηριστικά τους ανοίγματα τα οποία συνδέονται άμεσα με την εξέλιξη των οικοδομικών δυνατοτήτων και της τεχνικής εμπειρίας. 

Τα μικρά παράθυρα, που ανήκουν στη πρώτη περίοδο δόμησης αλλά και οι μεταγενέστερες τοξωτές πέτρινες κατασκευές αποτελούν μερικά τέτοια παραδείγματα. Ακόμη ως προς την εξέλιξη παρατηρούμε ότι τα κουφώματα του παρελθόντος υπήρξαν κατά κανόνα ξύλινα, ενώ αργότερα (κυρίως στης αυλόπορτες) εισήχθησαν μεταλλικές κατασκευές, ενώ στα σημερινά κτίσματα συναντήσαμε ακόμη και αλουμίνιο. 

Ακόμη χαρακτηριστικό των περισσότερων κτισμάτων αποτελούν οι σκάλες, εσωτερικές (σύνδεση ορόφων, συνήθως από ξύλο) και εξωτερικές (σύνδεση δρόμου-αυλής, αυλής κατοικίας από πετρα) που αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο της Στεμνιτσιώτικης αρχιτεκτονικής. Το γεγονός αυτό απορέει από την επιταγή δόμησης αμφιθεατρικής, κάθετης στις ισοϋψείς καμπύλες με αποτέλεσμα μια κλιμακωτή διάρθρωση που καθιστά απαραίτητη την ύπαρξη του στοιχείου της σκάλας.

Οι εξώστες των σπιτιών φαίνεται να αποτελούν στις περισσότερες περιπτώσεις μεταγενέστερες προσθήκες, με εξαίρεση κάποιες ξύλινες κατασκευές, πολλές από τις οποίες συνδέονται οργανικά με τους οριζόντιους δομικούς φορείς του κτηρίου (δοκάρια στήριξης των πατωμάτων)

Ακόμη στοιχεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής αποτελούν τα τζάκια και οι καμινάδες τους, που παρατηρούμε στην πλειοψηφία των σπιτιών αφού για χρόνια ήταν  μοναδική πηγή θέρμανσης και κεντρικό στοιχείο της κατοικίας.

Τέλος στα Στεμνιτσιώτικα σπίτια απαντώνται τα «ερμάρια», είδος σημερινού ντουλαπιου, που ενσωματώνονταν στον πέτρινο τοίχο σαν εσοχή και αποτελούσαν αποθηκευτικό χώρο.