Τυπολογία Κτισμάτων

Στον παραδοσιακό οικισμό της Δημητσάνας εντοπίζονται τρεις βασικοί τύποι κατοικιών, βάσει του σχήματος της κάτοψης τους:

Ι. Το μακρυνάρι
ΙΙ. Το πυργόσπιτο
ΙΙΙ. Κατόψεως σχήμα

Μπορεί το σχήμα της κάτοψης να είναι το κύριο μέσο διάκρισης των κτιρίων και στη συγκρότηση ενός τυπολογικού πίνακα, ωστόσο ο όγκος τους και η λειτουργική τους διαρθρωσή διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επιμέρους κατηγοριοποίησή τους. Πρέπει να σημειωθεί οτι το ύψος ενός κτίσματος μπορεί να συντελέσει στη δραστική αλλαγή της εικόνας του.

Ι. Το τυπικό σπίτι κάθε Γορτυνιακού οικισμού, άρα και της Δημητσάνας, είναι το ανωγοκάτωγο, πέτρινο μακρόστενο, με τρίρριχτη συνήθως στέγη που περιλαμβάνει συνήθως τέσσερις χώρους με τριμερή διάταξη.
α. Η σάλα, που βρίσκεται στο μεσημβρινό και χρησιμοποιείται ως ξενώνας.
β. Το χειμωνιάτικο όπου βρίσκεται το τζάκι και λειτουργεί ως καθιστικό ή χώρος φαγητού.
γ. Την εμπάτη, μικρό προθάλαμο που λειτουργεί ως χώρος εισόδου.
δ. Η καμαρούλα ή κελάρι που συνήθως λειτουργεί ως μικρή αποθήκη ή ως δωμάτιο ύπνου.

ΙΙ. Στη Δημητσάνα παρατηρείται επίσης η εμφάνιση των πυργόσπιτων που επηρεάστηκε από ποικίλους παράγοντες. Οι πιο χαρακτηριστικοί είναι ο οικονομικός παράγοντας, ο παράγοντας της ασφάλειας και οι ανάγκες τις κατασκευής. Είναι συνήθως τετράγωνης κάτοψης με ιδιαίτερα μεγάλο ύψος και τετράρριχτη στέγη. Αποτελούνται στη πλειοψηφία τους από τρεις στάθμες, η κατώτερη εκ των οποίων είναι αποθηκευτικός χώρος ή χώρος για τη διαμονή των ζώων. Στα άλλα επίπεδα διαμορφώνονται ο καθιστικός χώρος και ο χώρος ύπνου. Σε μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις μία από τις στάθμες δεν είναι λειτουργική απλά διέθετε μεγαλύτερη όψη για λόγους ασφάλειας.

ΙΙΙ. Ο  τρίτος τύπος κατοικίας είναι αυτός που η κάτοψη του κτίσματος είναι σε σχήμα Γ. Κατά κύριο λόγο οι χώροι και οι λειτουργίες του διαμορφώνονται με τρόπο όμοιο με αυτό του ανωκάτωγου (τύπος  Ι). Η στέγη σε αυτή τη περίπτωση είναι συνδυασμός δίρριχτων και/ή τρίρριχτων στεγών. Όσον αφορά τη λειτουργική διάρθρωσή τους μπορεί να παρατηρηθεί στην πλειοψηφία των κτισμάτων, πως το κοντύτερο σκέλος παραλαμβάνει την κουζίνα ή κάποια άλλη δευτερεύουσα λειτουργία.