Το όνομα «Αφέται» προέκυψε από τη λέξη αφετηρία, αφού όπως αναφέρει η μυθολογία οι Αργοναύτες ξεκίνησαν το δεύτερο ταξίδι τους από την παραλία Αμποβός, η οποία απέχει 20 λεπτά από το χωριό. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Ηρακλής αφέθηκε στην παραλία Αμποβός, αφού αποκλείστηκε από την Αργοναυτική εκστρατεία, όταν ο Ιάσονας αποφάσισε ότι ήταν πολύ βαρύς και ογκώδης και δυσκόλευε το ταξίδι του με την Αργώ. (Ιφιγένεια, κάτοικος χωριού)
Η παλιά ονομασία του χωριού ήταν «Νιάου». Η λέξη αυτή έχει σλαβική προέλευση και σημαίνει στάνη. Θεωρείται ότι οι πρώτοι κάτοικοι που εγκαταστάθηκαν στους Αφέτες γύρω στο 1550 ήταν Σλαβονομάδες βοσκοί.
Το τελευταίο όριο ίδρυσης του οικισμού θεωρείται το έτος 1349 (τελευταία επιδρομή Σλάβων). Επί Τουρκοκρατίας, το χωριό κατατάσσεται στα Χάσια (χωριά με περιορισμένη αυτονομία, εξαρτώμενα από τον Τούρκο τιμαριούχο) . Στις αρχές του 18ου αιώνα γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη με αποτέλεσμα στις αρχές του 19ου αιώνα να έχει περίπου 80 σπίτια. Στα ακριβως επόμενα 20 χρόνια φαίνεται ότι οι κατοικίες σχεδόν διπλασιάστηκαν. Μέχρι το 1860 αποτελούσε με το Νεοχώρι έναν οικισμό, ενώ απο το 1881 μέχρι το 1912 τα δύο χωριά αποτελούσαν το Δήμο Αφετών. Την εποχή του μεσοπολέμου εγκαταστάθηκε στην περιοχή μεγάλος αριθμός μικρασιατών προσφύγων και ο πληθυσμός του χωριού πλησίασε τους 1000 κατοίκους. Αυτήν την περίοδο υπήρξε άνθηση σε διάφορους τομείς όπως στη γεωργία και την αλιεία . Στους Αφέτες τότε λειτουργούσαν δύο σχολεία, ένα αρρένων και ένα θηλέων, καθώς ακομα υπήρχαν δύο μόνιμοι γιατροί για την εξυπηρέτηση των κατοίκων και ορισμένα καταστήματα. Μετά τον σεισμό του ’55 το χωριό ερημώθηκε και πολλά κτίρια κρίθηκαν κατεδαφιστέα.
Συνεντεύξεις κατοίκων: Ιφιγένεια Λούρου Φιλόλογος - Καθηγήτρια
Τάσος Μαμούχας - Πρόεδρος πολιτιστικού συλλόγου Αφετών
Πηγές: www.pelio.com