Περιγραφή Τοπικού Δομικού Συστήματος

Το τοπικό δομικό σύστημα στον οικισμό των Καλαρρύτων εξελίχθηκε βάσει των φυσικών ιδιοτήτων των προσφερόμενων από τη φύση υλικών και την εμπειρική γνώση των κατοίκων σε συνδυασμό με τις ανάγκες τους. Ακόμη ένας παράγοντας που επηρέασε καταλυτικά την εξέλιξη των τυπολογιών του οικισμού αποτελεί και η έντονη κλίση που παρουσιάζει το έδαφος.

Οι κατοικίες, λόγω της έντονης υψομετρικής διαφοράς του οικισμού πολλές φορές είναι διώροφες ή τριώροφες. Στο ισόγειο (κατώγι) έχουν όλους τους βοηθητικούς χώρους: αποθήκες, μαγειρείο και αρκετές φορές την επαγγελματική στέγη με το εργαστήριο υφαντικής ή ασημουργίας. Στον όροφο (ανώγι) βρίσκονται τα δωμάτια, που είναι χώροι διαμονής και υποδοχής.  Λόγω του επικλινές εδάφους τους στις κατοικίες, υπάρχουν ξεχωριστές είσοδοι για κάθε όροφο.

Η γκρίζα πέτρα είναι το κύριο υλικό δόμησης και τα κυρίαρχο αρχιτεκτονικό στοιχείο των σπιτιών του χωριού, αφού στον Ηπειρωτικό χώρο υπάρχει σε αφθονία. Έτσι, χρησιμοποιείται πάντα για την οικοδόμηση των κτισμάτων και εντοπίζεται με διάφορους βαθμούς κατεργασίας και λάξευσης. Επιπλέον. οι δασώδεις βουνοπλαγιές πρόσφεραν ευπρόσιτη και ανθεκτική ξυλεία για οικοδομική χρήση που εντοπίζεται κυρίως στις ξυλοδεσιές των τοίχων, στις στέγες, στην διαμόρφωση των οροφών και στα ανοίγματα. Συγκεκριμένα, τα ταβάνια και τα πατώματα του ανωγιού (πάνω ορόφου) είναι πάντα ξύλινα, ενώ τα κατώγια, όλα είναι φτιαγμένα από πέτρα.

Οι λίθινοι εξωτερικοί τοίχοι, οι οποίοι αποτελούν φέρον στοιχείο αντισταθμίζονται από τα τοξωτά ανοίγματα σε πόρτες και παράθυρα. Επίσης,  χαρακτηριστικό γνώρισμα ορισμένων μεγάλων οικιών είναι οι πέτρινες καμάρες στο ισόγειο. Δηλαδή, στο εσωτερικό τους η διαμερισμάτωση στους χώρους τους γινόταν με τοίχους λίθινους κυρίως στο ισόγειο, οι οποίοι προσέφεραν και επιπλέον στήριξη στο πάτωμα του ορόφου. Η θέση των διαχωριστικών εσωτερικών τοιχοποιιών είναι ευδιάκριτη στις εξωτερικές παρειές του κτηρίου, καθώς οι αγκυρώσεις των λίθων μεταξύ τους προβάλλουν συχνά στην όψη του κτηρίου.

Το δομικό σύστημα των στεγών ακολουθεί τον εκτενέστερα διαδεδομένο ηπειρώτικο τύπο με τον φέροντα οργανισμό από ξύλινες δοκούς και την επικάλυψη από σχιστολιθικές πλάκες, οι οποίες βρίσκονται σε αφθονία στο φυσικό περιβάλλον με το εύθραυστο βραχώδες έδαφος. Οι στέγες σχηματίζουν γείσο από σχιστόπλακες, χάρη στο οποίο προστατεύονται οι τοιχοποιίες από το νερό της βροχής.

Τα παράθυρα με τα χαρακτηριστικά χρώματα, μπλε, πράσινο ή καφέ, εξαιτίας του ψυχρού χειμώνα, έχουν εσωτερικά παντζούρια και φέρουν ξύλινα ή σιδερένια κάγκελα στους ορόφους και ολόκληρη σιδεριά στα κατώγια. Στα αρχοντικά υπάρχουν ροζέτες στο κέντρο του ταβανιού, συνήθως με αναπαράσταση φύλλων ακάνθου.