Πληθυσμιακά Στοιχεία, Οικονομικές και Παραγωγικές Δραστηριότητες, Κοινωνικός Χαρακτήρας

Πληθυσμιακή πορεία Κυπαρισσίου ιστορικά: Η περιοχή της Βρύσης, την οποία και μελετήσαμε, φαίνεται να κατοικείται από την αρχαιότητα έως και σήμερα χωρίς ενδεχομένως κενά στη πορεία της ιστορίας, καθώς αρχαία, μεσαιωνικά αλλά και από άλλες εποχές ευρήματα μαρτυρούν τη διαρκή κατοίκηση της περιοχής. Προ του 20ου αιώνα έως και τις αρχές του η περιοχή είχε έναν σταθερό πληθυσμό σχηματίζοντας μία λειτουργική και αυτόνομη κοινωνία λόγω των συνθηκών της εποχής και της απομακρυσμένης θέσης του οικισμού από τα γειτονικά χωριά και αστικά κέντρα. Παράλληλα, εκείνη την εποχή, την επιβίωση του χωριού είχε ευνοήσει η απομάκρυνση της τουρκικής απειλής και η έντονη εμπορική δραστηριότητα του χωριού με τα νησιά του νοτίου Αιγαίου Πελάγους. Με τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, μεγάλο μέρος του πληθυσμού εγκατέλειψε το Κυπαρίσσι για χώρες του εξωτερικού με συνηθέστερο προορισμό τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Ωστόσο, μετά τη δεκαετία του 1950, σταδιακά σε βάθος χρόνου άρχισαν να επιστρέφουν στη περιοχή κυρίως για προσωρινή εποχική κατοίκιση αλλά και κάποιοι μόνιμα, αυξάνοντας τον άλλοτε μειωμένο πληθυσμό του Κυπαρισσίου. Το μεγαλύτερο αριθμό κατοίκων στη σύγχρονη ιστορία γνώρισε η περιοχή κατά τη δικτατορία και αργότερα, που δημιουργήθηκαν σημαντικά οδικά δίκτυα που ένωσαν το χωριό για πρώτη φορά με την ηπειρωτική Πελοπόννησο, συστήματα ύδρευσης και ηλεκτρισμού όπως και λιμάνι. Ο αριθμός των κατοίκων στον γενικότερο οικισμό του Κυπαρισσίου ίσως να ξεπερνούσε και τους χίλιους.

Πληθυσμιακά δεδομένα Κυπαρισσίου: Φτάνοντας στη σημερινή εποχή που η απομονωμένη και δύσβατη θέση του χωριού, μακριά από τα αστικά κέντρα της Ελλάδας δεν ικανοποιεί τις βλέψεις και τις απαιτήσεις διαβίωσης του σύγχρονου ανθρώπου, ο πληθυσμός έχει πέσει σημαντικά και συντηρείται από το τουριστικό χαρακτήρα του χωριού και το ξένο πληθυσμό που εγκαθίσταται πλέον εκεί. Όλο και περισσότεροι ντόπιοι επιλέγουν είτε τα αστικά κέντρα της Ελλάδας είτε τις χώρες μετανάστευσης των προγόνων τους και το Κυπαρίσσι επισκέπτονται περιστασιακά και σε περιόδους διακοπών. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (απογραφή 2011) , η κοινότητα Κυπαρισσίου είχε 417 κατοίκους με τους περισσότερους στη Βρύση (177 κάτοικοι) και ακολουθούν η Μητρόπολη (135 κάτοικοι) και η Παραλία (95 κάτοικοι). Συγκριτικά με δεδομένα από την απογραφή πληθυσμού του 2001 παρατηρούμε μία μικρή αύξηση από τους 385 κατοίκους συνολικά στον οικισμό και τους 159 στη Βρύση. Τα δεδομένα αυτά είναι αισιόδοξα για τη πληθυσμιακή πορεία και την επιβίωση του οικισμού, με αντίτιμο όμως τη πολιτισμική κληρονομιά του και την αυθεντικότητα των κατοίκων του.

Οικονομικές δραστηριότητες Κυπαρισσίου: Συνολικά ο οικισμός του Κυπαρισσίου έχει παραδοσιακά έντονη οικονομική δραστηριότητα στο γεωργικό και στον εμπορικό τομέα μέσω θαλάσσης. Η απομονωμένη θέση του οικισμού επηρέασε σημαντικά στη διαμόρφωση αυτού του οικονομικού χαρακτήρα, καθώς έπρεπε οι κάτοικοι από μόνοι τους να καλλιεργήσουν για την επιβίωση τους αδυνατώντας να ανταλλάξουν αγαθά με κοντινούς οικισμούς, ευνοημένοι βέβαια και από τα εύφορα εδάφη τους. Παράλληλα, το άνοιγμα τους προς το Αιγαίο Πέλαγος τους κατέστησε ένα στρατηγικής θέσης εμπορικό λιμάνι συμβάλλοντας σημαντικά στην οικονομία. Πλέον στη σύγχρονη εποχή ακόμα δραστηριοποιούνται οι κάτοικοι με τη γεωργία σε μικρότερο, τοπικό βαθμό, καλλιεργώντας κυρίως χαρούπια και ελαιόδεντρα και παράγοντας λάδι (από τα 65.000 στρέμματα που αποτελούν το Κυπαρίσσι τα 7.300 αξιοποιούνται ως καλλιεργήσιμες εκτάσεις). Σημαντική πλέον για το μέγεθος του οικισμού είναι και η κτηνοτροφία με 48.000 στρέμματα δημόσιους βοσκότοπους και 0.400 ιδιωτικούς, η μελισσοκομία και το ψάρεμα. Οι κύρια οικονομική δραστηριότητα πλέον των κατοίκων εντάσσεται στο τουριστικό τομέα. Ευνοημένο το Κυπαρίσσι από το γοητευτικό ορεινό και παραθαλάσσιο τοπίο του, τα λευκά , «νησιώτικα», παραδοσιακά σπίτια του και το γαλήνιο χαρακτήρα του προσελκύει πλέον σημαντικό αριθμό τουριστών πολλαπλασιάζοντας το πληθυσμό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Έτσι, οι κάτοικοι πλέον επικεντρώνονται στην φιλοξενία και την εστίαση παρά σε παραδοσιακότερες δραστηριότητες. Μάλιστα, με τη πάροδο του χρόνου ο οικισμός γνωρίζει και νέα είδη τουρισμού όπως σχετικού με την αναρρίχηση και τη πεζοπορία που προσφέρονται από τη γεωγραφία της περιοχής.

Στη Βρύση η οικονομική δραστηριότητα στηρίζεται κυρίως στη φιλοξενία τουριστών σε ενοικιαζόμενα δωμάτια και ως ένα βαθμό στη γεωργία και τη κτηνοτροφία. Το συγκεκριμένο χωριό παρά τη κεντρικότητα και το μέγεθος του αποτελεί περισσότερο περιοχή κατοίκησης παρά οικονομικής δραστηριότητας, καθώς οι κάτοικοι του πολλές φορές δραστηριοποιούνται στα πιο τουριστικά χωριά, τη Παραλία και τη Μητρόπολη. Άλλες δραστηριότητες στο χωριό σχετίζονται με το καφενείο, τις δύο εκκλησίες και το δημοτικό σχολείο του Κυπαρισσιού (διατηρητέο κτήριο), στο οποίο μάλιστα πραγματοποιούνται γιορτές και συγκεντρώσεις όλου του οικισμού όπως η γιορτή της γκόγκας (τοπικό ζυμαρικό). Τέλος στον οικονομικό χαρακτήρα του χωριού συμβάλλει και η δραστηριότητα των ομογενών που πλέον επεμβαίνουν σημαντικά στον εκσυγχρονισμό του χωριού καθιστώντας το πιο φιλικό και ευχάριστο προς τους τουρίστες.

Κοινωνική διαστρωμάτωση: Αντιλαμβανόμαστε πως η οικονομική κατάσταση των κατοίκων έχει θετικό πρόσημο συνολικά, χάρη στην εμπορικότητα του χωριού με αποτέλεσμα να μη μπορούμε πλέον να εντοπίσουμε ιδιαίτερες διαφοροποιήσεις στις κοινωνικές τάξεις του οικισμού. Στο παρελθόν τα πράγματα ήταν πιο ξεκάθαρα μεταξύ των γηγενών και τον ομογενών. Όσοι κάτοικοι είχαν παραμείνει στη Βρύση κατά τον 20ο αιώνα είχαν χαμηλότερο εισόδημα και μορφωτικό επίπεδο και κατοικούσαν συνήθως σε μονόχωρες ισόγειες κατοικίες (παραδοσιακή κατοικία της περιοχής). Οι ευνοημένοι από το εμπόριο κάτοικοι είχαν εμφανώς πιο άνετες κατοικίες με πολλαπλούς κατοικήσιμους χώρους στον όροφο και συχνά κατάστημα στο ισόγειο, ωστόσο το μορφωτικό τους επίπεδο παρέμενε χαμηλό. Τέλος, οι ομογενείς που επέστρεψαν στο χωριό δημιούργησαν κατοικίες πιο πολυτελείς με νεοκλασικά στοιχεία ξεφεύγοντας ελαφρώς από τη παραδοσιακότητα ενώ το μορφωτικό τους επίπεδο ήταν αρκετά υψηλό. Μάλιστα οι διάφορες αυτές κοινωνικές τάξεις ξεχώριζαν και από τη περιοχή που κατοικούσαν καθώς σε άλλα σημεία του χωριού εντοπίζονταν τα πιο φτωχά στρώματα και σε άλλες τα πιο εύπορα. Συνεπώς, από την αρχιτεκτονική και τον τόπο των κατοικιών μπορούμε να εντοπίσουμε σημαντικά στοιχεία ως προς την οικονομική κατάσταση, τη μόρφωση, την ιδιότητα και τη πορεία του ιδιοκτήτη, τουλάχιστον έως κάποια περίοδο. Πλέον με τη σημαντική αύξηση των ξένων κατοίκων και την επιρροή από το τουριστικό τομέα οι ντόπιοι κάτοικοι διαφέρουν όλο και λιγότερο μεταξύ τους, οδεύοντας σε μία κοινή γενικότερη τάξη χωρίς όμως να έχουν χαθεί οι διαφοροποιήσεις που προκύπτουν από τους προγόνους τους και τεκμηριώνονται από την αρχιτεκτονική των κατοικιών τους.