Συγκριτικοί Πίνακες

            Η αρχιτεκτονική της Δημητσάνας διέπεται από μια αδιάκοπη σχέση με το παρελθόν και την ιστορία του ελληνικού τόπου. Η γεωγραφική θέση της Δημητσάνας - ορεινή και απομακρυσμένη -    υπήρξε καταλυτικός παράγοντας για αυτή την άμεση σχέση, αφού ο κλασικισμός που εμφανίστηκε το 19ο αιώνα στα αστικά κέντρα της Ελλάδας (παραδείγματος χάριν, στην Τρίπολη) επηρέασε σε ελάχιστο βαθμό την αρχιτεκτονική της.

                       Στο τμήμα του οικισμού που μελετήσαμε, παρουσιάζονται 3 κύριοι τύποι κτισμάτων:

                        α. το μακρυνάρι

                        β. το κτίριο τύπου ΄΄Γ΄΄ 

                        γ. το πυργόσπιτο

 οι οποίοι διακρίνονται σύμφωνα με το σχήμα της κάτοψης τους, τον όγκο τους και τη λειτουργική τους διάρθρωση.

            Ο τύπος που κάνει έντονη την παρουσία του μέσα στον οικισμό, είναι το μακρυνάρι με έναν ή περισσότερους ορόφους και αναλογία στην κάτοψη 1:2. Το μακρυνάρι, όντας μια συνέχεια του αρχέτυπου ΄΄μονόσπιτου΄΄ και άναγοκάτωγου - μακρόστενο, πέτρινο και κεραμοσκέπαστο - αποτελεί το θεμέλιο για την εμφάνιση των άλλων 2 τύπων κτιρίων (σχήμα ΄΄Γ΄΄ και τετράγωνο).

                      Το μακρυνάρι πρόκειται ουσιαστικά για ένα είδος αγροτικής κατοικίας που εμφανίζεται στην ορεινή αρκαδία ήδη από το 2ο αιώνα μ.Χ. (Γαληνός, Περί Αντιδότων). Αρχικά ζώα και άνθρωποι ζούσαν στο ίδιο χώρο (μονόχωρο), με τη στάθμη των ανθρώπων υπερυψωμένη κατά 30 πόντους από ότι των ζώων, ενώ με την πάροδο των χρόνων η στάθμη των ανθρώπων υψώθηκε με ένα ξύλινο πατάρι 1 μέτρο πάνω από το έδαφος ώστε να χωράνε όρθια τα δίποδα. Τελικά έντονος διαχωρισμός εμφανίστηκε με τη δημιουργία διόροφων κατοικιών. Το μακρυνάρι με τρίρριχτη συνήθως στέγη περιλαμβάνει του εξής τέσσερις χώρους:

                        α. τη σάλα, που βρίσκεται στο μεσημβρινό και χρησιμοποιείται ως ξενώνας.

                        β. το χειμωνιάτικο όπου βρίσκεται το τζάκι και λειτουργεί ως καθιστικό ή χώρος φαγητού.

                        γ. την εμπάτη, μικρό προθάλαμο που λειτουργεί ως χώρος εισόδου, και

                        δ. την καμαρούλα ή κελάρι που συνήθως λειτουργεί ως μικρή αποθήκη ή ως δωμάτιο ύπνου.

            Το κτίριο τύπου ΄΄Γ΄΄ και το πυργόσπιτο δεν είναι τίποτα άλλο από μία παραλλαγή του μακρυναριού. Για τη δημιουργία περισσότερου χώρου΄(σπίτια προυχόντων) συνδυάστηκαν 2 στενόμακρα κτίσματα σε σχήμα Γ που είχαν συνήθως στην εσωτερική γωνία συνάντησης, κοινή πρόσβαση, ενώ το τετρτάγωνο σπίτι δημιουργήθηκε από την παράθεση δύο τυπικών στενόμακρων, πάλι για τις πολλαπλές ανάγκες των επαρχιωτών προυχόντων.

            Το πυργόσπιτο εμφανίστηκε για να καλύψει πέραν των αναγκών της κατασκευής και τον παράγοντα της ασφάλειας. Είναι συνήθως τετράγωνης κάτοψης με ιδιαίτερα μεγάλο ύψος και τετράρριχτη στέγη. Αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από τρεις στάθμες, η κατώτερη εκ των οποίων είναι αποθηκευτικός χώρος ή χώρος για τη διαμονή των ζώων, στα άλλα επίπεδα διαμορφώνονται ο καθιστικός χώρος και ο χώρος ύπνου.